SEÇME ÇERKES ATASÖZLERİ. (XEŞIPIĆIĞE ADIǴE GUŞI`EJIXER

*             YİĞOM PŞ`ERER TḢAĞO

Zamanında yapılan şey mutluluk getirir.

 

*             NASIPIR ZAGOŞIRER ṔÇEDIJIR ARI.

Kısmet sabah erkenden dağıtılır.

 

*             PĹEĞU MIḢURE OFIM GUR FENEŞÜ

Sevmediğin işe gönül kör gibi bakar.

 

*             PŞERIHAĆE ZIMIŞ`EREM DAĞEM PSI XEĆE

Yemek yapmasını bilmeyen yağa su katar.

 

*             OF MIWBLEM BLE XES

Başlanmamış işte yılan yatar.

 

*             Ĺ`IĞER ZERAĞAWNEFIRER OFI

Erkeklik işle belirlenir.

 

*             MILEJEŞÜRER ŞXERİY

Çalışmayan çok yemek yer.

 

*             HAMI TÉTIĞOM ĞABLE ŞI`EP

Harman zamanı kıtlık olmaz.

 

*             ÇÜJIM YİMEFAṔĆE, ÇÜĆE I`WAS

Yaşlı öküzüm yevmiyesi bir tosuna bedeldir.

 

*             OFINÇER GUŞIERİY

İşsiz insan çok konuşur.

 

*             OFIR WİĆASEME, ŞIPḢU ĆASE Zİ`EMİY KIWİTIN

İş yapmayı seviyorsan, çok sevdiği kız kardeşi olan dahi onu sana verir.

 

*             WUŚIM ZİĞEŞIME, MEŞIR MEBAĞO

Ot kıvrık olursa ekin bol olur.

 

*             ZIŞ`EREM NAHİY, YEPĹIRER NAH AZE

İşi yapandan ziyade bakan daha ustadır.

 

*             E`Ş`AĞEMRE Ş`ENIĞEMRE ZEKOŞ

Maharetle bilgi kardeştir.

 

*             AKIL Zİ`EM ŞE`AĞE Yİ`I

Aklı olanın sabrı vardır.

 

*             KARIWUŞXO NAHİY AKILIŞ`XO

Büyük akıl, büyük güçten önce gelir.

 

*             AKILIR MEĹIḢO, NASIPIM KEĞOTI

Akıl arar, kısmet bulur.

 

*             AKIL Zİ`EM CEĞOĞU Yİ`I

Aklı olanın düşmanı da olur.

 

*             AKIL ĆEĆIR BZEGU ĆIH

Aklı kısa olanın dili uzun olur.

 

*             BZEGUXER BZEGUBLI`

Dedikoducunun yedi dili vardır.

 

*             ZİBZE PITEM NASIP Yİ`I

Ağzı sıkı olanın talihi iyi olur.

 

*             GUŞI`ER BERE Ṕ`OME ME ŞEWU

Sözü çok söylersen kokar.

 

*             GUŞI`ER ṔṪ`UPŞIME, ARKEN ĆEĹIMIDZIJ

Sözü başıboş bıraktıktan sonra arkasından kement atma.

 

*             ZİGUŞI`E ĆEĆIM IBZE AŞÜ`I

Sözü kısa olanın dili tatlı olur.

 

*             ZİGUŞI`E NAFEM INAPE FIJI

Sözü açık olanın yüzü ak olur.

 

*             WYEMIGUPŞISEW WUGUŞI`ENIRİY TÉMIĞEPSIHAW WUWONIRİY ZEFED

Düşünmeden konuşma ile nişan almadan yapılan atış aynıdır.

 

*             ZİBIN TÉREZEW ZIMĞASEREM NEPSIĆE YEPŞINIJI

Evladına terbiye vermeyen bedelini gözyaşı ile öder.

 

*             Ş`ENIĞE LIYERE SENEHAT LIYERE ŞI`EP

İlim ile sanatın fazlası olmaz.

 

*             ZI Ĺ`IM ŞE WİĞAṔ`ŠEME WUDÉL, A ZI MAŞEM ŞE WİṔĆEME WUNEŞÜ

Bir adam seni üç kere aldatmışsa delisin, aynı çukura üç kere düşmüşsen körsün.

 

*             WUDÉLE BĞAQOME, WİBLAĞE PŞÜ`EĞEQODI

Dostuna deliyi gönderirsen onu kaybedersin.

 

*             ZIXEMIḢOREM XEĆI, ZIXEĆIRER MEWUXI

Artmayan ekilir, ekilsen tükenir.

 

*             KIPTÉKUŞÖREM WUTÉMIKUŞÖJIME ZEREHAYNAPER IŞ`EŞTEP

Osurana karşı osurmaz isen bunun ayıp olduğunu anlamaz.

 

*             WUZEMIJIRE GUŞI`ER ŞENEŞÜ`

Beklenmeyen söz kör kurşun gibidir.

 

*             GUĞOR ĞAŞ`EM I`KOŞ

Ümit yaşamın kardeşidir.

 

*             WOŞEGUM XERİNE RÉŞ`E

Gökyüzüne salıncak kuruyor. (Deyim-Olmayacak şeyler ümit edenler için söylenir.)

 

*             YE ZIXEĹIR XEĞOĹIĞOM MEYATE. (MEWTAŞÖ)

Şer, köpeğin yatma zamanı azar.

 

*             A`CALIR GUZAJÖREP IÇİY GUJÖREP

Ecel ne acele ederi ne de geç gelir.

 

*             ZİĹ`EĞU KESIREM ŞEN ĞEŞ`EĞONXER KEŞTE

Eceli yaklaşan yeni huylar edinir.

 

*             MAŞ`OM PSIR KEĞAJÖ, PSIJÖM MAŞ`OR YEĞEQUÁSE

Ateş suyu kaynatır, kaynar su ateşi söndürür.

 

*             Zİ`XAR MAĆEM YİGUMEĆ BE

Hayrı az olanın derdi çok olur.

 

*             ĞEMAFER THAMIĆEM YİCENET

Yaz fakirin cennetidir.

 

*             XANṪARKOME WORED KA`OME-ĞEMAF

Kurbağalar öterse yaz geldi demektir.

 

*             NIDEĹF WUZIR ḢUJIREP

Anadan doğma hastalık şifa bulmaz.

 

*             ŞÜ`EŞḢUNIĞEM EZEĞUĞO XEĹ

İnançta şifa vardır.

 

*             MIŞÜ`QUR KIZŞEFEXIRE ĆIṔ`EM KOM ŞIĹIḢU

Domuzu pelitin düştüğü yerde ara.

 

*             TIĞUJİṪU` A`ĆIB ZÉFAĞEZEREP

İki kurt birbirine arkasını dönmez.

 

*             TIĞUJIM INE ÇIYEMİY IGU ÇIYEREP

Kurdun gözü uyusa da kalbi uyumaz.

 

*             XEM KUPŞXEĆE WUYEWOME IL WUZIREP

Köpeğe kemikle vurursan canı yanmaz.

 

*             ŞIBZIR ZIĹ`EREM ŞIĆE KIŞENE, ŞIḢUR ZIĹ`EREM ÇÜYE KIŞENE

Kısrak ölürse tay bırakır, aygır ölürse gübre bırakır.

 

*             XENEĆIM HAḰU DEPKIR YEWĞONI

Aç köpek fırın duvarını deler.

 

*             WİĞUSE WUŞIGUĞOW MIŞEM WEMIBEN

Arkadaşına güvenip ayı ile güreşme.

 

*             ŠIF ŞXOGUÁĹER PİY ŞEF

Kıskanç insan gizli düşmandır.

 

*             GUR ZIDEŞI`EM NER ME`ABE

Göz kalbin olduğu yere uzanır.

 

*             WUZİĆASEM PSEM WUFÉĞADE

Seni seven canına benzetir.

 

*             ŞÜ`IĹEĞUNIĞEM TEQONIĞE WEĞEŞ`I

Sevgi zafer kazandırır.

 

*             DIŞER KIZŞIĆAXIREMİY ŞIĹAṔ

Altın çıkarıldığı yerde de pahalıdır.

 

*             DEY LIYE MEḢU NAH, DEĞU LIYE ḢUREP

Kötülüğün fazlası olur, iyiliğin olmaz.

 

*             ŞÜ`I ZIŞ`ERER WUṔĆEJIREP

İyilik yapan sorarak yapmaz.

 

*             ŞÜ`IR MIĹ`EW PŞ`EREP

İyi insanı ölmeden anlamazsın.

 

*             BZIĹFIĞE ZIDEŞISIM ÇATE ŞIRAXIREP

Kadının olduğu yerde kılık çekilmez.

 

*             BLAĞE Ṕ`IĞINIRE ĆENĆE Ṕ`IĞINIRE ZEFED.

Akraba ile yumurtayı taşımak aynı şeydir.

 

*             AHIĹ BE Zİ`EM KE BE Yİ`EŞT

Akrabası çok olanın mezarı çok olur.

 

*             BISIM FEMIFIR DEQOÁTE ĆAH

Beceriksiz ev sahibi misafir uğurlamayı uzatır.

 

*             WUNEĞU ŞHEŞITḢUJIR ŞHEĞEWUZ

Övünen komşu baş ağrıtır.

 

*             WUNEĞUR ŞIXAĞU ZIŞ`IREM ZEĞEPIWTIJI

Komşu ile ağız dalaşı yapan kendini ucuzlatır.

 

*             ĞUSE DÉYIRE AŞE DÉYIRE ZEFED

Kötü yoldaş ile kötü silah aynıdır.

 

*             ĞESAĞE WUḢUNIR OFEP ŠIFI WUḢUNIR ARI NAH

Eğitilmiş olmak önemli değildir, önemli olan insan olmak.

 

*             JIM YİGUŞI`E NIBJIĆEM YİAKIL TEQO

Yaşlının sözü gencin aklını yener.

 

*             ZEKOT KUPIR MIKUTEJIN PITAṔ

Birlik yıkılmayan kaledir.

 

*             BER ZÉDE`EME ĆIR KAĞEḢIYE

Çok kişi beraber omuzlarsa yeri oynatır.

 

*             MIJÖ ZAKOR KALE ḢUREP

Tek taş kale olmaz.

 

*             ÇIĞ ZAKOR MEZI ḢUREP

Tek ağaç orman olmaz.

 

*             ÇIĞ ZAKOR JIM ŞEŞINE

Yalnız ağaç rüzgardan korkar.

 

*             YAMI`ORER YAOTEJIREP

Söylenmeyenin rivayeti olmaz.

 

*             PSIM XEĹ PXETEKEJİṪU`RİY ZEWTEĆI

Sudaki iki kütükte birbirine çarpar.

 

*             NERIĹEĞU ŞITḢUR, WAĆIBIĆE WUBI

Yüze karşı yapılan övgü, arkadan yapılan yergi gibidir.

 

*             XIM ŞIMIŞIR KIXEDZIJI

Deniz kendisinden olmayanı dışarı atar.

 

*             ŞXIWI ĹE`UM ŞIĞU RATIREP

Yoğurt dilenene tuz vermezler.

 

*             NIM YİBĞIBZE YİBIN TÉFEREP

Annenin bedduası çocuklarını tutmaz.

 

*             WOPŞAŞEFE ĆALE Zİ`EME WARİNIS

Kız olduğun sürece oğul sahiplerinin gelinisin.

 

*             PŞAŞER KEZIMIĹFIĞEME A`HAĆ

Kız, kendisini doğurmayanların misafiridir.

 

*             PŞAŞE KAPŞEME ZEREBĞAS, PḢUJ KAPŞEME ZERYESEĞAX

Kız alırsan öğrettiğini, dul alırsan bildiğini yapar.

 

*             KO BZACER WUNAĞO ĞEQOD

Kötü oğul aileyi yok eder.

 

*             KO BZACEM YATE ḢUÁNE KIFEHI

Kötü oğul babasına küfür getirir.

 

*             PḢUR TIŞASE KIZIQOĆE MIJÖ ḢURAYEM ZEĞEBIĹI

Kız baba evine ziyarete geldiğinde dibek taşı kendini saklar.

 

*             NASIPIR ŞÜZIM KIDEQO

Saadet kadınla gelir.

 

*             WUNER ZIĞEWNAYERİY BLAĞER ZIĞEBLAĞERİY ŞÜZ

Evi zengin eden de akrabayı yakın eden de kadındır.

 

*             WUNEKOŞ HAĆER ĞEŞ`OĞAY

Akraba misafiri hoşnut etmek zordur.

 

*             BAYİM CENAĆE KIZŞİĹEME “MAFE PFEḢU`” RA`O, THAMIĆEM KIZŞİĹEME “TE KİPXIĞ” RA`O

Zengin yeni elbise giyince “Hayırlı Olsun”, fakir giyerse “Nereden Buldun” derler.

 

*             BAYİN YİĞÜŞ`AĞOR MILKU`, THAMIĆEM BIN

Zengini mal, fakiri evlat sevindirir.

 

*             BILIMIM DİMIŞEXIRER Ĺ`I ŞIPK

Mülkün şımartmadığı erkektir.

 

*             JIM KIXIRER PSIM YEHIJI

Rüzgarın getirdiğini su götürür.

 

*             BANE ZIDEŞIMI`EM ĞAŞ`E ŞI`EP

Mücadele olmayan yerde hayat olmaz.

 

*             ĞEBLEŞÜXEM IWUJ ĞEBEJUŞÜXE

Büyük kıtlıktan sonra, çok bereketli yıl olur.

 

*             ZIÇIFE PTEĹIM WURİ`OFTABĞ

Borçlu olduğun kişinin oyuncağı olursun.

 

*             ŞHAFİTINIĞER ZIDEŞI`EM ĞOGUXER ŞI`UXIĞ

Hürriyetin olduğu yerde yollar açıktır.

 

*             THAMIĆEM YİWOSTIĞER MAZE

Fakirin lambası aydır.

 

*             AMALINÇAĞEM XABZER YEWUKO

Çaresizlik adeti bozar.

 

*             ACALİṪU` ZIŞIMI`EĆE A ZEĹ`EĞUM Ĺ`IĞE XAĹH

İki ölüm olmadığına göre o bir ölüm yiğitçe olsun.

 

*             YE WUĹ`IN YE WUĹ`EN

Ya erkek olursun ya ölürsün.

 

*             Ĺ`IM ZİĞEGUSEREP

Erkek olan küsmez.

 

*             Ĺ`IḢUJIM XER YEHAKU, ŞTAPXEM YEŚAKE

Köpek yiğide havlar, korkağı ısırır.

 

*             MIŞINEREM ŞE TÉFEREP

Korkmayana kurşun değmez.

 

*             NAPE Zİ`EM Ĺ`IĞE Yİ`I

Onurlu olan da yiğitlik vardır.

 

*             SEMERKEWUR ŞIPKEM YİĹIQU`

Şaka gerçeğin elçisidir.

 

*             BZIWURİY YİNABĞO ŞIĹ`IḢUJ

Kuş bile yuvasında yiğittir.

 

*             NIBĞUR BĞASEMİY XASER YİPĹAṔ`

Bıldırcını evcilleştirsen de göz tarlada olur.

 

*             WİMIXEĞEGUR WUYANE NEṔ`OSIM FED

Senin olmayan vatan üvey anne gibidir.

 

*             XEKU BĞINERE ŞÜZI BĞINER ZEFED

Vatanı terk etmekle eşini kaybetmek aynı şeydir.

 

*             XEKU ZİMI`EM TIDİY ÇI`EW KIŞEḢU

Vatanı olmayana her yer soğuk gelir.

 

*             WUĆITEM ŠIFIR YEĞEDAXE

Utanma insanı güzelleştirir.

 

*             ŞUÁŞEME ANAH DAXER-WUĆITE

En güzeli elbise utanmadır.

 

*             ZİOF YEGUĞURER TIĞEM IPE KETECI

İşine özenen güneşten önce kalkar.

 

*             PŠI EŞÜ`I NAHİY ŞIPKE DIC

Acı gerçek tatlı yalandan iyidir.

 

*             ÇÜNDIJXER ĹḢANÇE MEBIBIME WOŞUBAHE ḢUŞT.

Kunduzlar alçak uçarsa yağmur yağacak demektir.

 

*             SABİY ŠIQUR KIZERAĹFE INE KIĞAPĹEME UŞI ḢUŞT

Doğar doğmaz gözünü açan çocuk zeki olur.

 

*             AĹEĞURE PSTEWUR A`OTEJIREP

Her görülen şey söylenmez.

 

*             BZIWŚIFIM MAŞ`O XEBĞEBIĹHAN PĹEĆIŞTEP

Pamukta ateş saklayamazsın.

 

*             BZECAŞ`EM MEZAXER YİBLAĞ

Karanlık kötünün ahbabıdır.

 

*             XE BZACER ṪSIPENÇ

Huysuz it bir yerde oturmaz.

 

*             BLER BEĞIME YİĞUÁNE YİFEJIREP

Yılan şiştiği zaman deliğine sığmaz.

 

*             ŞIDIM YİXIĹE YİMIKUME QOREP

Eşeğin yükü tam olmayınca gitmez.

 

*             ZİŞE-ĞIN ŞHASIREM BLANER ŞÜ`O`QOJI

Barutuna kıyamayanın önünden geyik geçip gider.

 

*             ŞONIR ZINIBJEĞUM CIBE ĞUÁNE Yİ`I

İçki ile ahbap olanın cebi delik olur.

 

*             WUTEŞÖÁĞEMRE ZEQOĆIĞEMRE ZEFED

Kudurmuş ile sarhoş aynıdır.

 

*             BE ŞXERER XE ŞXAṔE YEQODEJI

Obur insan en sonunda it yalağında ölür.

 

*             ĹEONIM NER REŞÜ

Dilenmek gözü kör eder.

 

*             ĹEO`RIŞXEM WİĞETḢEŞTEP

Dilenen şeyle beslenmek insana can vermez.

 

*             KERABĞER ZAWOR AMIWXIZE WINEM MEQOJI

Korkak savaş bitmeden evine döner.

 

*             KERABĞER KOŞĆE Ĺ`IḢUJ

Korkak kardeşine yiğitlenir.

 

*             Ĺ`ENIĞEM WUŞIŞTEW PİYIM WUTEQOŞTEP

Ölümden korkan düşmanını yenemez.

 

*             KANCIM NE ZİRATIM NAPŚ I`OJIĞ

Saksağana göz vermişler kaş istemiş.

 

*             NEYİPSIYEM I`E Ş`O`EBELABE

Aç gözlünün eli orada burada dolaşır.

 

*             ŚIĞO NEYİPSIYER ŞEM YETHALE

Aç gözlü sıçan sütte boğulur.

 

*             PŠIM IĹAPSE ĹI KIXEĆI

Yalanın altından kan çıkar.

 

*             PŠIWUSIM YİĆAPSE ĆIHA

Yalancının ipi uzundur.

 

*             ŞIPKAĞE ZIXEMIĹIM XALELIĞE XEĹEP

Dürüstlük olmayan kişide samimiyet olmaz.

 

*             İṪU`UĆE Ṕ`E ZIWBITIREM WAĆIBĆE BE ŞE`OJI

İki eli tokalaşan arkandan çok konuşur.

 

*             ARMEWUM IĞEṪISIRE ÇIĞIR MEĞU

Miskinin diktiği ağaç kurur.

 

*             BELEREĞ Yİ`AH XEM ŞÜ`EŞXI

Kaygısız insanın payını köpek yer.

 

*             ZIŞ`EN ZIMIŞ`EREM MAFEM WOSTIĞER XEĞANE

Ne yapacağını bilmeyen gün ortasında lamba yakar.

 

*             MIDEŞÜREM YİUDANE ĆIHA

Dikiş dikmesini bilmeyenin ipliği uzun olur.

 

*             FEMIFIM OF PSTEWRİY ŞÜ`EXIĹ

Tembele her iş zor gelir.

 

*             ŞHAXINEM YİMAFE ĆIHA

Üşenen insana gün uzun gelir.

 

*             ŞHAŞITḢUJIRE KERABĞERE ZEBLAĞ

Övünenle, korkak akrabadır-arkadaştır.

 

*             ŞHAŞITḢUJ PSTEWRİY PŠIWUS

Kendini öven herkes yalancıdır.

 

*             ŠIF PSINĆER ŞENIÇ, ŞEN ZIXEMIĹIR AKILINÇ

Basit insan huysuz, huysuz insan akılsızdır.

 

*             ŠIF DIĞUMIĆIR GUĆEĞUNÇ

Asık suratlı insan merhametsizdir.

 

*             XAFIR XAFEW WUMITIJ

Ödünç aldığını ödünç verme.

 

*             BAJEM I`ŞÖ YİPİY

Derisi tilkiye düşmandır.

 

*             BILIMIR ZİYEM FEMIDEME XERAM

Mal sahibine benzemezse haram sayılır.

 

*             ZIXAMIORER TÉCİY PSI YEŞÜÁĞ

Değer verilmeyen kişi kalkıp kendi suyunu içmiş.

 

*             ḰUḰUWUR QOJIME DEĞUM ZÉXEXI

Sağır kişi guguk kuşu gittikten sonra onun sesini duyar.

 

*             KEPQUHAŞTME THAÇET ḢU, PİY WUFAYEME ÇIFE TI

Dolaşmak istiyorsan hindi güt, küs olmak istiyorsam borç ver.

 

*             ĆAQOR Ĺ`IM YİWIN

Yamçı erkeğin evidir.

 

*             MIĹEPAWOREN I`NE PĹEREP

Tökezlemeyenin gözü bakmaz.

 

*             WOŞUÁPŞEM WEŞÜYĆE KEWÇÜNA, ÇÜM WEWŞIĆE GURIONA

Buluta ıslık çalmakla duru mu? Tembih etmekle öküz anlar mı?

 

*             ŞEM BERE WEPĹIME ĹI TÉWOĹAĞO

Kurşuna çok bakarsan üzerinde kan görürsün.

 

 

ŚEY YILMAZ DÖNMEZ