Kültür

ÇERKES-ADİGE ATA SÖZLERİ/ГУЩЫ1ЭЖЪЫХЭР

5 Eylül 2022

812 29 dakika okuma süresi

А зы гуща1эр т1о къэмы1у, къэп1огъахэмэ гъэцак1э.
А зы нэбгырэм щэ ыгъапц1эрэр делэ, а зы машэм щэ ифэрэр нэшъу.
А зыр т1о къы1орэп, ичатэ т1о къырихырэп.
Абэр фабэмэ къэзыш1эщтыр зиер ары.
Ачъэц1ык1у бжъэкъошху.
Адамэрэ Хьаомрэ къащегъэжьагъэу (бэдэдэ ш1агъэу зыфи1у).
Аджалым пхъонтэ к1оц1ыми укъыщигъотыщт.
Адыгагъэмрэ ц1ыфыгъэмрэ зэпе1эх.
Адыгэ хабз* а1уагъ нахь, оркъ* хабз а1уагъэп.
Адыгэ хабзэр ижъырэ к1эн.
Адыгэ хьак1э пытап1э ис.
Адыгэм ищыгъу-п1астэ гъогурык1ом пегъохы.
Адыгэм ищыгъу-п1астэ ы1эгу илъ.
Адыгэм хьак1э ик1ас
Акъыл зи1эм имы1э щы1эп.
Акъыл зи1эм уеушъыймэ гуапэ щэхъу, делэм – пыи уеш1ы.
Акъыл зи1эр делэми еупч1ыжьы.
Акъылым гупшысэр ян.
Акъылым ил1ык1о бзэм ил1ык1о нахьи нахь лъэш.
Акъылым пыир еук1ы.
Акъылым ылъапсэр – гупшыс.
Акъылым янэр – гупшыс, ятэр – ш1эныгъ.
Акъылымрэ насыпымрэ к1эпсэ пытэджэ зэпхыгъэх.
Акъылынчъэм игъолъэгъу еубы.
Акъылынчъэм идунай ш1унк1ы.
Акъылынчъэм уипа1о ети блэк1.
Акъылынчъэрэ гъочэнджычъэрэ.
Акъылынчъэрэ къамылъфыгъэрэ зэфэдэ.
Акъылыр 1ахь мыгощ.
Акъылыр ащэрэп ык1и ащэфырэп.
Акъылыр дышъэм нахьи нахь лъап1, шъыхьым нахьи нахь к1уач1.
Акъылыр жак1эм къыдэк1ырэп.
Акъылыр жъыгъэ к1агъэп.
Акъылыр загощым делэр къэнагъ.
Акъылыр зыщыбэм насыпыр щыхъой.
Акъылыр зэкъак1оу къак1орэп.
Акъылыр л1ыгъэм нахьи нахь лъэш.
Акъылыр шъыпкъэм ителъхь.
Алъэгъурэ пстэур а1отэжьырэп.
Амдэз ыштагъэшъ щыс, дак1о ш1оигъоу.
Амы1уагъэр а1отэжьырэп.
Анахь 1оф ц1ык1ури зи умыш1эхэны нахьи нахьыш1у.
Анахьык1эр анахь к1ас.
Анэ бгъашъорэ хъурышъо джэдыгурэ.
Апрелыр мэлыжъыхьыжъ.
Апсэ зы чысэ зэдилъы.
Апэрэ л1ыр нэфшъэгъо жъуагъу, ят1онэрэ л1ыр – 1ул1э-1удан.
Апэрэ ш1улъэгъур гум хэк1ыжьыгъуай.
Апэу 1ашэр къизыхырэр 1ашэм тек1одэжьы.
Апэу 1ашэр къэзыштэрэр 1ашэм тек1одэжьы.
Апэу джэдырэм удэмыхьащх.
Апэу къапщэрэр уишъуз, ят1онэрэу къапщэрэр уип1ур.
Апэу л1эрэр апэу дахы.
Апэу плъэгъурэм уишъэф емы1у.
Апэу умыу, къыуаорэм ушъхьамыс.
Армэум ыгъэт1ысхьэрэ чыгыр мэгъу.
Атакъэр къэмы1оми нэф къэшъы.
Атэкъэ зэуалэ ынэ рауты.
Атэкъэ зэуалэ ысыдж лъы зак1.
Аубырэр бысым ш1ы.
Афрэри зыфырэри Тхьэм елъэ1ух.
Афтемыхь, афтемыщыжь.
Ахъщэ зи1эр тыгъуак1омэ ащэщтэ.
Ахъщэ и1эмэ делэри пщы.
Ахъщэр уянэ къыуитыгъэми лъытэ.
Ахьрэри мэгугъэ, зыхьырэри мэгугъэ.
Ашъуишъэ зытыгъэр хьэ мэтищк1э ащэжьыгъ.
Ащ игущы1э псым куахъок1э тетхагъ.
Ащ ы1орэр пшахъом тетхагъ.
А1орэ пстэуми земыгъэгъап, къыуа1орэ пстэури пш1ош1 умыгъэхъу.
А1орэ пстэури хъурэп, зэхахэ пстэури къа1уатэрэп.
А1орэр къэсы, аш1эрэр къэк1ы.
А1орэр мэхъу, апхъырэр къэк1ы.
Баджэм ихьилагъэ ыпэ ит.
Баджэм тыгъужъибл къегъапц1э.
Баджэм чъэзэ чэтхэр къелъытэх.
Баджэм чэтхэр елъытэ.
Баджэм чэтхэр ипк1ыхь.
Баджэм ык1э ипый.
Баджэмэ анахь тхьагъэпц1ыри ибы щаубыты.
Баджэр зыфаук1ырэр ык1.
Бадзэр ил1эжьыгъом цэкъалэ мэхъу.
Бадзэу цубжъэм тесми «тэжъо», – е1о.
Баи хъумэ мэуташъо, тхьамык1э хъумэ – мэгырзы.
Баибэ зыдэщы1эм тхьамык1аби щы1.
Баим пщыл1ыр ыштэ хъумэ – шыихъ, жъуахэмэ – иманцыз.
Баимк1э – шк1абэ, тхьамык1эмк1э к1элабэ.
Баир ахъщэк1э къаигъэ.
Бай хъумэ мэуташъо, тхьамык1э хъумэ – мэгъынагъэ.
Бгъаш1эмэ жъы ухъун.
Бгъэт1ысырэр 1упхыжьын.
Бжыдзэр егъасэ, бадзэр есэк1ы.
Бжыхьэ чэщыр шъэрэ минрэ зэблэхъу.
Бжыхьэ маш1ор гохьы.
Бжьахъом ишъоу зэбгырахыжьыти, ежьыри зы шъоу 1эмыч1э къахихыжьыгъ.
Бжьыным узыгъуибл къырегъажьэ
Бжьыныфым узыгъуибл егъэгъу.
Бжьыхьэр бай.
Бжьэ зыдэсым шъоу дэлъ.
Бжьэ зэмцэкъагъэм шъоум и1эшъугъэ ыш1эрэп.
Бжьэми бжьэпщ я1.
Бжьэмэтабэ зи1эм жант1эм ч1егъэуцо.
Бзакорэ бзакорэ зэгурэ1ох.
Бзылъфыгъэ зыдэщысым сэ щырахырэп.
Бзылъфыгъэм ч1ап1э фаш1ы.
Бзылъфыгъэм щымыук1ытэрэм напэ и1эп.
Бзылъфыгъэр акъыл чан.
Бзылъфыгъэр зыщытхъэщтым гъызэ мак1о, зыщыл1эщтым гуш1озэ мак1о.
Бзыу къуае нэмык1 имы1э щы1эп.
Бзыу лъакъо къупшъхьэ хахырэп.
Бзыуми набгъо еш1ы.
Бзыуцыфым маш1о хэбгъэбылъхъан плъэк1ыщтэп.
Бзэгум гур егъачэ.
Бзэр шъхьэм ил1ык1у.
Благъэр зыгъэблагъэрэри, унагъор зыгъэунагъорэри бзылъфыгъ.
Бланэм щэ тефэмэ псыхъом мак1о.
Бланэр зыщалъфыгъэм ек1ужьы.
Бланэу чъэрэми зыгорэ къеузы.
Блэбгъэк1ырэм ук1эхьажьырэп.
Блэгъэ джэгъогъу нахьи, пый мэхьадж.
Блэгъэжъ пыижъ хъужьырэп.
Блэнэ у1агъэр псыхъом мачъэ, гу у1агъэр зыу1агъэм ечъэ.
Блэр зытраук1ахьырэр ыбзэгу.
Блэр мэчъые п1оу ык1э утемыуцу.
Былым зыхъурэм ы1упэ дагъэ 1улъ.
Былымым димыхьыхырэр ц1ыф шъыпкъ.
Былымыр нэлат.
Былымыр гъотыгъош1у, ныбджэгъу шъыпкъэр гъотыгъуай.
Бын зимы1эр фал1э, зи1эр егъал1э.
Бын пасэрэ хэтэ пасэрэ.
Быныр насыпыгъэшху.
Бырыулэм шиблымэ ак1уач1э хэлъ.
Бысымгуащэм ик1асэр быным ичэщ1ус.
Бысымыр хьак1эм и1офтабг.
Бэ зы1орэм едэ1угъуай.
Бэ зыгъэш1агъэм нахьи, бэ зылъэгъугъ.
Бэ п1оны нахьи шэк1 мак1э уерэ1.
Бэ умы1о, л1ыбэ зыщыгугъырэ л1ыр умыушъхьак1у.
Бэджэ ныбаджэр цыгъуаш.
Бэрэ о1ок1э пк1э и1эп, п1орэр умыгъэцэк1эжьыщтмэ.
Бэрэ п1орэр зэ мэхъу.
Бэрэ угущы1эмэ уипщ ыц1э къэп1он.
Бэрэ улъфэн – бэрэ угъын.
Бэщ бытым къытырэ жьаури быты.
Бэщ къуащэми жьау къеты.
Го1эрэ псыхъор хым нэсырэп.
Гощэ къуим зефэпэфэ джэгур зэбгырык1ыжьыгъ.
Гощэш1ум нысэш1у еп1у.
Гу плъыгъэр гущы1э дахэм егъэ1асэ.
Гуащэм ишэны нысэр егъасэ.
Гуащэм ымы1уагъэ нысэм къык1и1отык1ыжьырэп.
Губжыгъэ л1ым ыпэ зыкъимыгъаф.
Гугъу зимы1э щы1эп.
Гугъэ 1энэк1ырэ нэк1эшъофаорэ зэфэдэ.
Гугъэ 1энэк1эу къэнагъ.
Гугъэ зыдэщымы1эм гъаш1и щы1эп.
Гугъэ нэк1ы нахьи, лэгъэ нэк1.
Гугъэм ык1уач1э ины, ч1эзынэрэр мэунэхъу.
Гуегъу зимы1эр мылым нахьи нахь чъы1.
Гуит1у зэт1уанэ.
Гук1эгъу зимы1эр ц1ыфэп.
Гук1эгъу зыдэщымы1эм нэпси щы1эп.
Гук1эгъунчъэм дунаир ш1омэзах.
Гук1эгъур гъунэнчъэ.
Гум бзэгур итэлмэщ.
Гум игупшысэ акъылым зэхефы.
Гум ик1асэр нэм ш1одах.
Гум илъмэ – шъэфы, жэм къыдэк1ымэ – нафэ.
Гум имылъ жэм къыдэк1ырэп.
Гум къахихырэр зы нэбгыр ны1эп.
Гум къахихырэр псэм ш1о1эш1у.
Гум къеугупшысы, ш1эныгъэм зэрегъафэ.
Гум къымыштэрэ шкыным ныбэр къы1этырэп.
Гум къыугупшысырэр акъылым зэхефы.
Гум непэ блэ дунаир къечъыхьэ.
Гум пык1ырэр бэмэ якъабыл.
Гум пык1ырэр пэк1эжьы.
Гумрэ нэмрэ зэдачъэмэ, гур течъы.
Гупшыси псалъэ, еплъыри пыупк1.
Гупшысэ хьылъэм гур егъэучъы1ы.
Гупшысэ хьылъэм лъыр егъэучъы1ы.
Гупшысэ хьылъэм гур зэрегъалъэ.
Гупшысэ хьылъэм плъэ к1еуты.
Гупшысэрэр егъэжъы, мыгупшысэрэр егъэпыуты.
Гупшысэр лъфи, акъылъыр къылъфыгъ.
Гупшысэр псэм ил1ык1у.
Гур ауп1э, п1урыр далъхьэ.
Гур зыдак1орэм лъык1ошъурэр л1ыш1у.
Гур зынэмысырэм 1эр нэсырэп.
Гур зыщычэфым, нэгур нэфын.
Гур к1одымэ дзэр къыптек1о.
Гур къиным егъэжъы.
Гур мыжъо пш1ош1а?
Гурэ 1эбжъанэрэ хэт егъэжъи.
Гуш1о лыер – делагъ.
Гуш1огъо мыухыжь хъурэп.
Гуш1убзыум иджэнэтыпчъэ 1ухыгъ.
Гуш1убзыум уимыш1эн уегъаш1э.
Гуща1эр акъылым ил1ык1у.
Гущы1ак1э зымыш1эрэм бгыбзэ зешхыжьы. зешхахьыжьы
Гущы1апэр умыш1эрэмэ, гущы1ак1эр къапш1эрэп.
Гущы1эжъыми жъы хъурэ къахэк1ы.
Гущы1э дахэм заор егъэуцу.
Гущы1э дахэм мыжъори егъэтк1у.
Гущы1э дахэм тамэ къыбгуегъак1э.
Гущы1э дахэм чэмыри къещы.
Гущы1э дахэр зэк1эми як1ас.
Гущы1э дахэр шъоум нахьи нахь 1эш1у.
Гущы1э дахэрэ нэплъэгъу фабэрэ.
Гущы1э мыщыурэ шхын мыщыурэ (т1ури дэгъоп зыфи1у).
Гущы1э фабэрэ гъэмэфэ тыгъэрэ.
Гущы1э шъабэр гу гъэушъэб.
Гущы1эжъым дунаир къе1эты.
Гущы1эжъыр жъы хъурэп.
Гущы1эжъыр налмэс-налкут.
Гущы1эжъыр пе1эжьын дышъэ ыуас.
Гущы1эм гущы1э ипэгъок1, утыным утын ипэгъок1.
Гущы1эм гущы1э къелъфы.
Гущы1эным фэ1аз.
Гущы1эр ащэрэп, псэр ащэфырэп.
Гущы1эр ащэфырэп, жьыр алъэ1уфэрэп.
Гущы1эр бэрэ бгъэунэшк1умэ, 1эш1у к1элъыжьэп.
Гущы1эр жъы хъурэп.
Гущы1эр к1эк1мэ, псалъэр дахэ.
Гущы1эр къэомы1офэ уигъэр, къызып1уахэк1э, о уригъэр.
Гущы1эр пт1упщымэ аркъэныр* лъымыдзыжь.
Гущы1эр ужэ къыдэмыбыбык1ыфэ уипщыл1. Гущы1эу жэм къыдэк1ырэмрэ бзыоу быбырэмрэ зэфэдэх.
Гъаблэм благъэр пщегъэгъупшэ.
Гъаблэм гъэины уеш1ы.
Гъаблэм сыбысым гуащэу, кощыгъом сысабыигъэмэ.
Гъаблэм хьайнапэ ыш1эрэп.
Гъаблэм шхын зэхэдз ыш1ырэп.
Гъаблэмрэ гъаемрэ зэшых.
Гъаблэрэ блэгъэ дэйрэ тхьа сащеухъум.
Гъатхэм учъыемэ, к1ымафэм угъыжьын.
Гъатхэм чъыягъэр бжьыхьэм мэгъыжьы.
Гъатхэр гъэбэжъум икъэк1уап1.
Гъаш1э зи1эм ш1эныгъи и1.
Гъогу занк1э рык1орэр гъуащэрэп, дэхырэр хэк1уадэ.
Гъогу занк1э урык1омэ ухэукъонэп.
Гъогу зэхэк1ым хьэри щэгъуащэ.
Гъогу рык1о, гъогу тенэрэп.
Гъогум занк1эу урык1оми, узылъэгъу мыхъурэм гъогу къэщэ-нащэм урэк1оу къелъэгъу. Блэм занк1эу сэк1о е1о, ау къызэплъэк1ымэ ыуж 1онт1э-щант1.
Гъук1эм гъуч1ым псэ къыпегъак1э.
Гъук1эм гъуч1ым псэ хелъхьэ.
Гъук1эм ишы нал к1элъэп.
Гъук1эм ылъыгъэ шъэжъыерэ, шъузым ыгъэгубжыгъэ л1ырэ.
Гъук1эм к1ыщыр ик1уап1.
Гъунэ зимы1э щы1эп.
Гъунэгъум епыйхэрэп.
Гъунэгъуш1ур къошым фэд.
Гъунэгъуш1ур шъоупсы.
Гъусэ дэи нахьи, хьэш1у уерэгъус.
Гъусэ дэй пк1ыгъоу мышъэм уемыбэн. Уиныбджэгъу ущыгугъэу мышъэ уемыбэн
Гъусэ дэйрэ 1эшэ дэйрэ зэшы.
Гъусэ дэйрэ хьадэгъурэ.
Гъусэ мыхъурэ 1эшэ мыхъурэ.
Гъусэш1урэ л1ыш1урэ хэт язэщи?
Гъусэш1урэ сэшхо ш1урэ хэт язэщи?
Гъуч1 къалэ зи1эри гъуч1 мастэ щык1эжьэу къыхэк1ы. Гъуч1 къалэ зи1эри гъуч1 мастэ щэк1э
Гъуч1 мыжъэ афытэрэп.
Гъуч1ыр зыуфэрэр гъук1эр ары.
Гъуч1ыри къауфэ, къэмыуфэшъущтыр къаигъэр ары.
Гъыбзэм гур егъэузы, псэр егъэгумэк1ы.
Гъэблэ къелыжь нэц1эфаф.
Гъэблэ къелыжьырэ тхьамык1э к1эжьыгъэрэ Тхьам сащеухъум. Бай хъугъак1эрэ тхьамык1э к1эжьыгъэрэ ц1ыфмэ ахэгъуащэрэп
Гъэм къэк1ырэр к1ым ешхыжьы.
Гъэм къэмылэжьырэр к1ым бгъотыжьырэп.
Гъэм мэкъу зымыупк1эрэм ичэм к1ым хэл1ахьы.
Гъэмафэм бадзэмэ яо, к1ымафэм ик1эт1эйхэр зэрэшхых.
Гъэмафэм изы мафэ, к1ымафэм итхьамаф.
Гъэмафэм ку ч1эгъыри унэ.
Гъэмафэр тхьамык1эм иджэнэт.
Гъэмэфэ ощхырэ к1ымэфэ осрэ сыд амыуас?
Гъэр гъызэ ек1ы, к1ыр к1ыизэ къак1о.
Гъэрэ шк1ак1э, к1ырэ танэ.
Гъэтхэ уашъор гъуанэ.
Гъэш1ум умыгъотырэр гъаем бгъотыжьырэп.
Гъэш1эн былымы нахьи гъэш1эн акъыл.
Гъэш1эн зыгъэш1агъэм ыш1эрэр бэ.
Дак1э зымыш1эрэм и1уданэ к1ахьы.
Даушыш1ур щылъэу дауш дэир мэ1у.
Дахэм ынапэ п1астэ рагъэпк1ырэп.
Делит1ур зэзаомэ ящэнэрэр яплъы.
Делэ къош уи1эмэ къин ухэк1ынэп.
Делэ къош уи1эны нахьи уимы1ахэмэ нахьыш1у.
Делэм 1уш щымы1эжьэу къыш1ош1ы.
Делэм 1эхъуамбэ фагъэлъагъомэ мэщхы.
Делэм акъыл и1эп.
Делэм бэдэдэ еш1эу ш1ош1ы.
Делэм ебгъук1уи, бзэгухьэр къэухь.
Делэм зэк1э делэу къыш1ош1ы.
Делэм зэк1э еш1эу къызыш1уигъэш1ыгъ.
Делэм зэхитхъон, 1ушым зэхихыжьын.
Делэм игъомылэ щыпэшх.
Делэм илажьэ лажьэ зимы1эм тырелъхьэ.
Делэм къолэн ик1ас.
Делэм мафэ къэси игуш1уагъу.
Делэм мафэ къэси имэфэк1.
Делэм нэмаз ебгъэш1ымэ ынат1э зэгуеутыжьы.
Делэм ори ч1ыри ыш1эрэп.
Делэм убэныр ик1ас.
Делэм удэмыджэгу.
Делэм уемыупч1эу икъэбар къыуе1о.
Делэм уипа1о ети бгъодэк1.
Делэм урипщыным нахьи, 1ушым урипщыл1ымэ нахьыш1у.
Делэм ущытхъумэ пагэ мэхъу.
Делэм фапш1эрэр ш1уш1агъэ хъурэп.
Делэм шъхьэщытхъужь ик1ас.
Делэмк1э мафэ къэси джэгу.
Делэмрэ л1эныгъэмрэ 1эзэгъу я1ахэп.
Делэр – шъхьащытхъужъ.
Делэр бгъэ1орыш1эн нахьи, 1ушым уерэгъэ1орыш1.
Делэр дэнап1эм щэчъыеми 1ушыр ащ ехъуапсэрэп.
Делэр ебгъэджэныри пшэсэнымк1э зыплъэк1ыныри зы.
Делэр игущы1ак1эк1э къаш1э.
Делэр к1энэк1алъэ зыш1ырэр делэ.
Делэр къе1ошъ, мэщхыжьы.
Делэр лэжьэ зехь.
Делэр пый шъэф.
Делэр уипащэмэ лажьэм уфещэ.
Делэр щытхъук1э агъапц1э.
Делэри къэмыгущы1эмэ къэпш1эщтэп.
Делэри къэмыгущы1эфэ 1ушы.
Джаер къызэраубытырэр ык1.
Джанэм зыщызылъэрэм ий, шыр тет1ысхьэрэм ий.
Джанэм нахьи гъончэджыр нахь благъ.
Джынэм к1ыгъузэ есагъэхэм Тхьэр зэщыгъо ащэхъу.
Джэгъогъу зимы1эм ныбджэгъум иш1уагъэ ыш1эрэп.
Джэгъогъу л1ы нахьи л1ынчъэ.
Джэгъогъум л1ыгъэ уегъэш1ы.
Джэгъогъурэ к1эсэгъурэ зимы1э щы1эп.
Джэгъол1ыр л1эныгъэм фэдэу дыджы.
Джэгъол1ырэ л1эныгъэрэ (т1ури зы зыфи1у).
Джэмышх нэк1 жэм фахьырэп.
Джэмышх нэк1ык1э сымыгъашх.
Джэнэ мылажьэрэ лэжьэ мык1ожьырэ хъурэп.
Дзыом илъыр ышъхьэ умыт1атэу къапш1эрэп.
Дзэм хымэ хэтэп.
Дунаир бжъэкъуапэк1э зэредзэ.
Дунаир зыгъэнэфырэр тыгъэ, ц1ыфыр зыгъэнэфырэр ш1эныгъ.
Дунаир зэрэщытэу зы нэбгырэ фыхахыгъэп.
Дунаир иунаеу зи къэхъугъэп.
Дунаир къэзык1ухьагъэри иунэ къехьажьы.
Дунаир къэк1ухьи, уиунэ къихьажь.
Дунаир ныбжьык1эмэ яй.
Дунэешхом тефэрэп.
Дыджыр зымыш1эрэм 1эш1ур ыш1эрэп.
Дышъэ дизэу къуладжэ регъэлъэгъу.
Дышъэ коны нахьи псауныгъ.
Дышъэ къоны нахьи акъылишъ.
Дышъэ чэтыри мэк1эц1ы.
Дышъэм лъы1абэрэр тыжьыным хэны.
Дышъэр ебз хэолъхьэк1э улъыирэп.
Дышъэр зэрагъэунэфырэр чэзэп, ц1ыфыр зэрагъэунэфырэр и1офш1агъ.
Дышъэр осэу къесмэ уасэ и1эжьыщтэп.
Дышъэр ы1э пэчъы.
Дышъэри ц1ык1у, лъап1э нахь.
Дэгум ы1он егъоты, нэшъум ыгъотырэр екъузы
Дэгъор къызэраш1эрэр ишэн.
Дэгъум иакъыл щэрыу.
Дэгъум игугъу мыгъор еук1ы.
Дэгъум ц1ыфхэр ехъуапсэх, апсэм фагъадэ.
Дэгъур къызэраш1эрэр и1ок1э-ш1ык1.
Дэгъур къызэраш1эрэр ишэн.
Дэгъури дэири зымыш1эрэм зэк1э еш1эу къыш1ош1ы.
Дэеу дыри, дэгъоу ут тедз.
Дэир к1одымэ игъуси дэк1оды.
Дэмысырэ сымаджэрэ хэт яжагъ?
Дэнап1эм ухэзгъэсын (узгъэтхъэн зыфи1у).
Дэнап1эм щэчъыеми гугъу зи1эр тхъэрэп.
Дэхэ пагэр мэгырзы.
Дэхэ шэныш1ор дышъэ чъыг.
Е зыхэлъым ш1уи хэлъ.
Е зыш1эрэм е фыщылъ, ш1у зыш1эрэм ш1у фыщылъ.
Е зыш1эрэм е фыщылъ.
Е пш1агъэу ш1у ущымыгугъу.
Ебэджыгъэр къэгъэтэдж, л1агъэр ч1алъхь.
Ебэр шым тесми хьэр ецакъэ.
Егупшыси псалъэ, зыплъыхьи т1ыс.
Егъэжьап1э зи1эу ухыжьыгъо зимы1э зи щы1эп. Егъэжьап1э зи1эм ухыжьып1э и1
Егъэжьап1э зимы1эм ухыжьып1и и1эп.
Еджагъэм дунаир ий.
Еджагъэм дунаир ит1ысып1, емджагъэм джыхьнэмэр ит1ысып1.
Еджагъэм тхылъыр ыпсэм фегъадэ, емыджагъэм тхылъып1эу къыш1ош1ы.
Еджэным к1асэ и1эп.
Ежь фэдэл1ыр зыубырэр л1эп.
Ежь-ежьырэу ебэджырэр гъырэп.
Ежьэжъыр ежь-ежьырэу фэбэжьырэп.
Емрэ ш1умрэ зымыш1эрэр нахьыш1ум щэгугъы.
Емыджагъэр – нэшъу.
Емык1ум нахьи л1эныгъ.
Емыоу пыир еук1ы, имык1эу шыбзэр къырефы, къымыфэу 1ахьыр егощы.
Ер зыш1эрэм ыныкъо и1ахь.
Есык1э умыш1эрэмэ псым ухэмыхь.
Ет1э гъугъэм дэпкъ раирэп.
Еуутырэр 1упхыжьын.
Ефэндым «къахьыр» еш1э, ау «махьыр» ыш1эрэп.
Ефэндыр ыныбэ шъхьарыплъырэп.
Ешъоным зи насыпыш1о ехъул1агъэп.
Ешъуак1ом иджыбэ гъуанэ.
Жабзэмрэ чатэмрэ зэфэдэ.
Жибгъук1э мэгущы1э.
Жит1у зэт1уанэ.
Жъуагъо къефэхмэ, зыгорэ л1агъэ. Жъуагъо къефэхымэ зыгорэ мал1э а1о
Жъы уимы1эу к1э уи1эщтэп.
Жъы хъужьырэр к1элэц1ык1ум фэдэу мэхъужьы.
Жъы хъурэр хьэ 1ухыжьыгъоми чъы1э мал1э.
Жъыгъэм шхыныр ипкъэу.
Жъым еубз, к1эр гъэгуш1о.
Жъым игупшысэ к1эм иакъылы тек1о.
Жъым игущы1э к1алэм иакъылы тек1о.
Жъым удэмыхьащх, ори ащ фэдэ ухъужьын.
Жъым ыгъаш1эрэр ш1омак1, к1эм ыш1эрэр ш1уаб.
Жъынтыури тхьаркъо къырищынэу мэгугъэ.
Жъырэ сабыйрэ зэрымыс унэм насып илъэп.
Жъырэ тэкъэжърэ.
Жьыбгъэ зыхэмытыр чъы1эп.
Жьыбгъэ ужыр уае, ое ужыр – хьэдагъэ.
Жьыбгъэм унэри чылыри екъутэ.
Заом ущы1эмэ уиунэ зыщымыгъэгъупш.
Заомрэ гъаблэмрэ зэшых.
Заор къезыгъажьэрэм ышъхьэ лажьэ къыфехьыжьы.
Зафэм хабзэр ителъхь.
Зи джыри щы1эныгъэм езэщи л1эжьыгъэп.
Зи1эм чылэр ехьак1э, зимы1эм янэ фэхьак1эжьырэп.
Зибылым к1одыгъэм фэтхьаусыхи, зиакъыл к1одыгъэр гъае.
Зибэ пш1эрэм ури1аз.
Зигугъу пш1ырэр пчъэ1ушъхьэм тес.
Зигъунэгъу зыубырэм ышъхьэ еубыжьы.
Зикъо к1одырэм ытхьак1умэ къо-дыргъ макъэ ит.
Зикъухьэ ечъэхырэри къэнэжьы.
Зикъэбар умыш1эрэ уцогъу умыш1ы.
Зилъфыгъэ зымыгъасэрэм нэпск1э епщыныжьы.
Зимыхьэдагъэм инысащ, зихьэдагъэм Тхьэр еуагъ.
Зимэш1о1адэ ык1э к1ахьым ы1э маш1ом ыстырэп.
Зиунэ имыхьэрэм ихьэ егъэхьакъу.
Зиунэ уихьагъэр къыпфэнэгъуцумэ*, къыоуагъэм фэд.
Зиунэ уихьагъэр къыпфэчэфмэ, къыотагъэм фэд.
Зихьэ к1одырэм, – «сихьэ к1одыгъэ», – е1о.
Зихьэм ихьатырк1э хьэми намыс рахы.
Зихэгъэгу зыхъожьыгъэр уцогъу умыш1ы.
Зиш1уагъэ къэмык1ощт чъыгым ылъапсэ чыжьэу мак1о.
Зишъуз шъхьахынэр насыпынчъ.
Зы 1анэм шъхьэ жъогъэ к1ылъэныкъуит1ури тыралъхьэрэп.
Зы 1убырым къамит1у зэдифэна?
Зы къэрабгъэм дзэр тек1уадэ.
Зы л1ыр абибгъу, л1ибгъур зы аб.
Зы мэл бгым зепк1эхык1э, пстэури епк1эхы.
Зы ным къылъфырэ пстэури зэфэдэп.
Зы ныщым ышъо щэ тырахырэп.
Зы нэбгырэм ыш1эрэр шъэфы, нэбгырит1умэ аш1эрэр шъэфыжьэп.
Зы пц1ым шъыпкъишъэ егъэулъыи.
Зы пц1ым шъыпкъишъэ егъэуш1уц1ы.
Зы пц1ыри пц1ишъэри зы.
Зы тхьак1умэм ехьэ, зы тхьак1умэм къек1ыжьы.
Зы шъузырэ зы шырэ нахь зымылъэгъугъэм къэбар ыш1эрэп.
Зы шы пай шишъэ псы ешъо.
Зы щыгъу 1алъмэкъым къуаджэ еущыу.
Зы1орэр зымыгъэцэк1эжьырэр – л1эп.
Зы1эк1э къэпразит1у пфэ1ыгъыщтэп.
Зыгорэм ы1эк1э жъокур зэ1еш1э.
Зыгорэм иакъылк1э умыпсэу.
Зыгорэм иш мыгъасэ утемыт1ысхь.
Зыгорэм ы1эк1э жъокур зэ1еш1э.
Зыгу к1одырэр ылъэмэ ахьыжьырэп.
Зыгу къабзэм хьэми ык1э къыфегъэсысы.
Зыгу стырым гъаш1э и1эп.
Зыгъэм аупк1эгъэ мэкъур гъит1о афэхъурэп.
Зызыдигъазэрэр ипкъыбл.
Зылъэгъугъэ щы1эмэ, зэхэзыхыгъэ улъымыхъу.
Зыми цыхьэ фэзымыш1ырэм цыхьэ фэмыш1.
Зыфэмыем ратыгъ, зыфаем къытырахыгъ.
Зыхьадэр т1о ч1алъхьэрэп, а зы л1эыр т1о къалъфырэп.
Зыхьэ зэбэнырэм хьишъэ ебэны.
Зыцэ мыузыгъэрэ зишъуз мыл1агъэрэ уиуз афэмы1уат.
Зыцэлъышъо къэозгъэлъэгъурэ пстэури уиныбджэгъоп.
Зыш1эн зымыш1эрэм мафэм остыгъэр хегъанэ.
Зыш1эрэм къы1орэп, къэзы1орэм ыш1эрэп.
Зыш1эрэм лыжъ ешхы, зымыш1эрэм лажьэ елъэгъу.
Зышъхьэ мыузырэм уишъхьэуз емы1уат.
Зышъхьэ уиунэ илъым ыпси уиунэ илъ.
Зышъхьэ щымы1эм ищыд хьэмэ ашхы.
Зыщамыш1эрэм щыл1ыхъужъ.
Зыщыгъыхэрэм ущымыщх.
Зыщызылъэрэ пстэуми афэш1у.
Зыщымыщынэрэхэм идзэ къырадзэрэп.
Зыщыщ умыш1эрэм уикъэбар емы1уат.
Зэ п1ощтым т1о егупшыс.
Зэгуры1о шъынашъом зэдыч1эфэн, зэгурымы1о быгъушъоми ч1эфэнэп.
Зэгуры1оныгъэ зыдэщымы1эм насып щы1эп.
Зэгъунэгъуит1у ямэл упхъук1э зэфэдэп. Зэгъунэгъуит1у ячэм щык1э зэфэдэп
Зэк1ок1ырэм к1эух дэй фэхъу.
Зэк1э 1офэу и1эр ыухи зи л1эжьыгъэп.
Зэк1э ыш1эу джыри зи къэхъугъэп.
Зэк1эми яуахътэ я1.
Зэк1эмэ ажэ пкудэн плъэк1ыщтэп.
Зэкъоныгъэр мыгъуагъэм щыщ.
Зэкъош пстэури зын къылъфыгъэп.
Зэнысэгъуит1у ядак1э зэфэдэп.
Зэнысэгъуит1умэ япхъэнк1ак1э зэфэдэп.
Зэнэкъокъурэр мэунэ, зэхьагъушъугъухэрэр мэунэхъу.
Зэо у1эгъэнчъэ хъурэп.
Зэогъу нахьи зы 1улъ.
Зэогъук1э хьишъэ еук1ы.
Зэошхом ыуж гъэблэшху.
Зэрымытым 1этишъэ регъэуцо.
Зэрэмыш1ит1у азфагу тыгъужъишъэ ит.
Зэрэп1оу мыхъумэ, зэрэхъоу ш1ы.
Зэхьэрам ш1уц1абзэх.
Зэхэдз зыш1ырэр 1энэк1эу къанэ.
Зэшит1у яшэн зэфэдэп.
Зэшит1умэ яакъыл зэфэдэп.
Зэщыгугъыжьхэрэр мэунэхъу.
Зянэ зи1эр ебэп.
Зянэ л1агъэр ебэ хъурай.
Зятэ л1агъэр ебэ ныкъо.
Зятэ л1эрэр ибэ ныкъу, зянэ л1эрэр ибэ шъыпкъ.
Ибэм ибэн зэжъу
Игущы1э куахъок1э псым тетхагъ.
Игущы1э пшахъом тетхагъ.
Игущы1э тхьаркъожъ пхыриутырэп.
Иджыбэ цыгъор щэджэгу. Иджыбэ жьыбгъэр щэшъуе
Икъэ псы дэхьагъ (и1оф дэи хъугъэ зыфи1у).
Ил1эгъу къэмысэу зи л1агъэп.
Илъэсишъэ зыгъэш1агъэр гъаблэ илъэсым хэл1ахьыгъ.
Илъэсишъэрэ ушык1эн нахьи, зы илъэсрэ орэшыхъу.
Имы1эм к1энэц1ызэ и1эр ч1инагъ.
Имы1эм к1энэц1ызэ ицуит1у атыгъугъ.
Имыгъом аргъоир мэтэджы. Игъом аргъойри мэтэджы. Къамзэгур к1одыжьын хъумэ тамэ къыгуак1э.
Имыгъом ужэ къызэтемых, къызэтепхыгъэмэ хьал къыдямыгъалъхь.
Имыгъоу уисэ къимых, къызипхык1э щытхъу хэлъэу илъхьажь.
Имыжъо къуае хъужьыгъэ.
Имэфит1у зэшэп.
Инасып атек1уагъ.
Инасып чъыг рапхыгъа?
Иныжъыри гущы1эк1э аук1ы.
Инысэгъу ик1алэ ышъхьэ ш1огъум, ежь ик1алэ ш1одах.
Инэу 1о, ц1ык1оу 1отэжь.
Итхьэ лъап1э къеджэжьыгъ.
Иунэ жьыбгъэр щэшъуе.
Ищы1ак1э фэдэр ик1одыжьык1.
И1о за1о, иш1э заш1э.
И1орэ иш1эрэ зэтет.
И1орэ иш1эрэ зэтетэп.
И1эм 1эблыгу зэч1элъэу хэк1ыгъ.
«Къо закъорэ нэ закъорэ», – а1уагъ.
Комэ ц1ык1у нахьи, комэшху.
Коным имылъымэ 1анэми телъэп.
Коцыр лэныстэк1э ехы.
Ку дэим гъогур екъутэ, ц1ыф дэим – унагъор.
Куахъок1э уанэр шым тырелъхьэ.
Кур умыунэк1эу, илъыр пш1эщтэп. Кур амыунэк1эу шым зигъэпсэфырэп
Кушъэ зыфаш1ыгъэу бэн зыфамыт1ыжьын зи щы1эп.
Къазым псы хэхьана?
Къаигъэр бэным щэхъу къэзыуфэн зи щы1эп.
Къаигъэр щытэу мал1э.
Къамылыбжъэри зэ мэкъутэжьы.
Къамзэгуми 1уашъхьэ еш1ы.
Къанджым нэ зыратым «напцэ» ы1ожьыгъ.
Къарыуш1о нахьи акъылыш1у.
Къарыушхо нахьи акъылышху.
Къахьирэ ичатэ ихыгъ.
Къемыджэхэу 1анэм пэт1ысхьэ.
Къо губжьыгъэрэ л1ы губжыгъэрэ.
Къо дэим ятэ хъон къыфехьы.
Къогу и1.
Къоджэшхо нахьи, къоджэ благъ.
Къолэжъ пэтзэ ищырмэ «фыжь ц1ык1ук1э» яджэ.
Къолэжъым нэ зыфаш1ым, – «напцэ», – ы1уагъ.
Къом илажьэ хьэм тырелъхьэ.
Къом ынэ нэшъуми, ным псаоу елъэгъу.
Къом ыпсэ ным ычый.
Къор дэгъумэ, нысэри дэгъу.
Къош1у янэ гуш1о щигъак1эрэп.
Къуаджэм ипщ нахьи, къуаджэм ицу.
Къуалэр лы зыдэлъым мэбыбы.
Къуалэр лы зыщигъотырэм мэхьарзэ, оркъыр былым зыщигъотырэм щепсыхы
Къуанщэу ущысми, занк1эу гущы1э.
Къужъыр къызедзыхык1э ылъапсэ ефэжьы.
Къуй зыдэщысым мажьэ къыщаштэрэп.
Къулайцызыр баи хъунэу щэгугъу, сымаджэр хъужьынэу мэгугъэ.
Къунан зэпыт, шы хъухэрэп.
Къурэ гъугъэк1э иныжъыр еук1ы.
Къушъхьэри акъылк1э акъутэ.
Къы1онк1э мыук1ытэрэм, ыш1энк1и ук1ытэщтэп.
Къы1орэр ежьыри ыш1эрэп.
Къыдахьэрэри дэмыфыжь, дэк1ыжьырэри умыубыты.
Къыпфаш1эрэр – ч1ыфэ, афапш1эрэр – уикон илъ.
Къыск1эупч1эрэм сыдак1орэп, сызк1эупч1эрэм сищэрэп.
Къыуа1орэ пстэури пш1ош1 умыгъэхъу, хъурэ пстэуми зямыгъэук1.
Къыуаджэрэр нахьыжъ.
Къыуао зыш1оигъом бэщ къыгъотыщт.
Къыуаорэм уемыожьмэ удел ш1ош1ы.
Къыуаорэм уемыожьмэ, 1э уи1 1оу ыш1эрэп.
Къыуатэрэр уиблагъэ, къыуаорэр уипым.
Къэбар дэири къэбар, къэбар дэгъури къэбар.
Къэда1у, сипшъашъ, зэхаш1 синыс.
Къэзгъэзэжьырэр тхьэм ештэжьы.
Къэзыщэгъак1эм к1ок1э шъхьаф къештэ.
Къэм ахьырэр къахьыжьырэп.
Къэм щыщынэрэри къэм мэк1ожьы.
Къэмылъфыгъэ уемыдж, тэджи псы ешъу.
Къэмылэжьыгъэр гъэк1одыгъош1у.
Къэмыхъугъэ куандэм тхьак1умк1ахь хэс.
Къэмыхъугъэ шык1эм уанэ феш1ы.
Къэмыхъугъэм хахъорэп.
Къэплъфыгъэк1э умып1ужьыщтмэ – пк1э и1эп.
Къэпразыш1ур къызэраш1эрэр ышъу.
Къэптыгъурэм уигъатхъэрэп.
Къэрабгъэм заор къыуахьызэ яунэ мэк1ожьы.
Къэрабгъэм л1ыгъэ закъоу ыш1эрэри мэк1оды.
Къэрабгъэм п1ынэ* къехьы.
Къэрабгъэм цыгъор къохъусэжъэу къыщэхъу.
Къэрабгъэм чъыгыр уджэу къыщэхъу.
Къэрабгъэм щэр к1ахьэ.
Къэрабгъэр иныбжьыкъу щэщтэжьы.
Къэрабгъэр ык1э щэщтэжьы.
Къэрабгъэр ыпэу мао.
Къэсщэн сэгъоты, ау къыздэк1он згъотырэп.
К1алэ зып1урэм к1элэ п1упк1э хэк1ы. К1алэ зып1урэм к1алэ щиз хэк1ы
К1алэм ебгъэлъэгъурэр игъогу.
К1алэр гъызэ л1ы мэхъу, шъузыр щхызэ жъы мэхъу.
К1алэр гъызэ л1ы мэхъу, л1ыжъыр щэ1узэ мэл1эжьы.
К1алэр зып1урэм ий.
К1алэр мыгъэу быдз 1уалъхьэрэп.
К1алэр ц1ык1узэ гъасэ, чыр ц1ык1узэ къэуф.
К1орэм игъогу хэк1ы, к1ыирэм ымакъэ ек1ы.
К1орэм игъогу хэк1ы.
К1элэгъурэ гъэтхапэрэ.
К1элэц1ык1у пхэк1ырэ к1ымэфэ мафэрэ цыхьэ афэмыш1.
К1элэц1ык1ум фэдэ хъужьыгъэ.
К1энк1ишъэм хэуцомэ зы к1энк1э ыкъутэрэп.
К1энк1эм цы хехы.
К1энк1эр пкъутэмэ к1энк1э жъапхъэ пшхын.
К1энк1эр умыкъутэу к1энк1э жъапхъэ пшхыщтэп.
К1эпсэшхом ыхьырэр лыкъум къыхьыжьын.
К1эр жъы мэхъужьы, ау жъыр к1э хъужьырэп.
К1эр зэгъаш1э, жъэр зыщымыгъэгъупш.
Лажьэ запш1эрэм лажьэ къыуеш1эжьы.
Лажьэ зимы1э ц1ыфыр умыгъабгэ.
Лажьэ къак1о хъумэ хьэхэр мэхьакъу.
Лажьэми 1эзэгъу и1, зимы1ахэр – хьадэгъу.
Лажьэмрэ емынэмрэ* зэкъош, къыпфэзэнк1э къып1ук1энхэу уащымык1.
Лажьэмэ анахь лажьэр хьадэгъу.
Лажьэр 1ахь мыгощ.
Лажьэр къэк1огъош1у, ау к1ожьыгъуае.
Лажьэрэ 1ахьынчъэ хъурэп.
Лажьэрэм ищытхъу ц1ыфмэ а1о.
Лажьэрэм ищытхъу ц1ыфмэ а1уатэ.
Лъагъом гъогу утырещэ.
Лъапсэ зи1эм шъхьапи и1.
Лъапсэ зимы1э чъыгырэ шъэогъу зимы1э ц1ыфырэ.
Лъапц1эм лъэкъопылъхьэ ыухырэп.
Лъахъэр зытыгъурэм шыри ытыгъущт.
Лъфыгъэм фэмыш1эн щы1эп.
Лъфыгъэр шъоупсы.
Лъытэныгъэр ныбжьырэ баиныгъ.
Лъэмыдж зытемылъ псыхъом урищын укъырищыжьын.
Лъэсрэ шыурэ зэрэш1эрэп.
Лые умы1о, зып1уахэк1э ук1эмыгъожь.
Лэжьак1ом и1ашэр ы1эшъхьит1у.
Лэжьыгъэр мак1эмэ, лажьэр бэ.
Лэжьыгъэр уикъон къехьажьыфэ уиеп.
Лэжьыгъэу щы1эр зы нэтым* ифэрэп, ш1эныгъэу щы1эр зы нэбгырэ ыш1эрэп.
Лэжьэ мык1ожьырэ щыгъын мылажьэрэ щы1эп.
Лэжьэк1ошхом чылэр егъашхэ, мыпсэу-мылажьэм янэ фэгъэшхэжьырэп.
Лэжьэным уегъэлъап1э, шъхьахынагъэм уегъэпыуты.
Лэр мыжъоу лъэпсы хъурэп.
Л1агъэ къэхъужьырэп.
Л1агъэм тхъагъо и1эжьэп.
Л1агъэми агъэт1ылъыжьыщтэп.
Л1агъэр къэбгъэхъужьын плъэк1ыщтэп.
Л1ы акъылынчъэрэ, мэш1ончъэ джэныкъорэ.
Л1ы губжыгъэрэ къо губжыгъэрэ зэфэдэ.
Л1ы губжыгъэрэ чэтацэрэ* зэфэдэ.
Л1ы мыщынэр умыгъэгубж.
Л1ы пстэури зэфэдэп.
Л1ы пхыгъэм л1ы еожьырэп.
Л1ы пхыгъэм сэ* къыфырахырэп.
Л1ы ужынчъэрэ къупшъхьэ лынчъэрэ.
Л1ы шъыпкъэр и1о епц1ыжьырэп.
Л1ы шэнычъэр – шъузым иаджал*.
Л1ы щтапхэ ук1ыгъун нахьи, ушъузэбэныр нахьыш1у.
Л1ыгъуабэм* быныр ретэкъухьэ, шъузабэм быныр еугъоижьы.
Л1ыгъэ зыхэлъым 1ашэр щэщынэ.
Л1ыгъэ зыхэлъыр пый умыш1ы.
Л1ыгъэ зыхэмылъыр мэзагъоми мэщынэ, л1ыгъэ зыхэлъыр мэзахэми щэгушхо.
Л1ыгъэм щынэ ыш1эрэп.
Л1ыгъэр 1ахь мыгощ.
Л1ыгъэр зэрагъэунэфырэр 1офы.
Л1ым 1ашэ зыфи1ыгъыр зы такъикъ.
Л1ым и1о за1о, иш1э заш1э.
Л1ым ил1ыгъэ заом къыщаш1э.
Л1ым ил1ыгъэ лэгъунэм* щи1уатэрэп.
Л1ым ипсауныгъэ шъузым иш1уагъ.
Л1ым ипсауныгъэ шъузым ы1э илъ.
Л1ым итеплъэ шъузыр зыфэдэр къегъэлъагъо.
Л1ымэ анахь дэими ыгу гъогупибл щызэхэк1ы.
Л1ыр 1эшэнчъэм еорэп.
Л1ыр зыдащэрэм к1эупч1эрэп.
Л1ыр зыфаер шъуз псау, шыр зыфаер шыпхъу бай.
Л1ыр игущы1э епц1ыжьырэп.
Л1ыр щытэу мал1э.
Л1ыхъужъым ичатэ уцэкурэп.
Л1ыхъужъым мысагъэр ештэ, щтапхэм имысагъэ зыгорэм тырелъхьэ.
Л1ыхъужъыр зыл1эк1э ыц1э къанэ, къэрабгъэр зыл1эк1э сыд къанэрэ?
Л1ыхъужъыр зыщыбэм тек1оныгъэр къыщыдахы.
Л1ыхъужъыр зэ мал1э, къэрабгъэр шъэрэ мал1э.
Л1ыш1ум ахьырэр къыхьыжьын.
Л1эбланэм къалэ ештэ.
Л1эгъуабэм к1алэхэр ретэкъухьэх, шъузабэм еугъоижьых.
Мамырныгъэр – дышъэ 1уашъхь.
Мамырныгъэр дышъэ къуашъу.
Мамырныгъэр дышъэ къушъхьэми нахь лъап1.
Мартым ощхэу, маии ощхымэ уич1ыфэ пш1эжьын.
Мастэк1э псынэр ет1ы.
Мастэм тесым фэд.
Мастэр зыдак1орэм 1уданэр лъэк1о.
Мастэрэ хьак1устэлрэ зимы1эр бзылъфыгъа?
Мафэм мафэ къелъфы.
Мафэм мэлъа1о, чэщым мэтыгъо.
Мафэу къак1орэм и1оф 1ахь къыздехьы.
Махъулъэр* дэгъумэ – къан*, дэимэ – щыды. Махъулъэрэ щыдырэ. Мэхъулъэ дэгъу зи1эм къэмэ дэгъу и1.
Маш1о зыдэщымы1эм гугъу щы1эп.
Маш1о зык1эмылъ джэныкъорэ*, ц1ыф делэрэ зэфэдэх.
Маш1о к1эмылъэу псыр къегъажъо (пц1ы еусы зыфи1у).
Маш1о къызыпхэнахэк1э псынэ умыш1ыжь (гъэсэпэ тхыд).
Маш1о щымы1эу 1угъо хъурэп.
Маш1ом пэблагъэу щылъ лыр мажъэ.
Маш1орэ псырэ пэрэ к1эрэ я1эп.
Маш1орэ ш1улъэгъуныгъэрэ хэты егъэбылъи?
Машэр зыт1ырэр машэм ефэжьы.
Мыджэ-мыпц1эу* къэнагъ.
Мыжъо закъор къалэ хъурэп.
Мыжъо къушъхьэм мэщ щаш1эрэп.
Мыжъо тыкъыр.
Мыжъо щылъы псы к1эчъырэп.
Мыжъок1э къыуаорэм къуаек1э еожь.
Мыжъор уапэк1э удзымэ у1ок1эжьы.
Мыжъоу ч1ым хэлъыр пхъэ1ашэм ипый.
Мыжъуит1у зэщыпхъомэ азфагу маш1о къыдэк1ы.
Мык1орэм еплъи, к1орэм еу.
Мыл1агъэм джэнэти джьыхьнэми ыш1эрэп.
Мылыр псым ч1ихьэрэп.
Мыпсэу – мылажьэм ч1ыгур ипый.
Мыр сшъхьэ, мыр сипа1о (лъэшэу сыолъэ1у зыфи1у).
Мыупч1эжьырэр хэукъо.
Мышъит1у зы бым зэдисрэп.
Мышъэм лык1э зигъэшхэк1ырэп.
Мышъэм тыгъужъыр ш1опырац.
Мыщэ мыщыу.
Мэзахэр ц1ыф дэим иныбджэгъу.
Мэзрэ мэзахэрэ уишъэф ащымы1у.
Мэзыр зыгъэк1ырэм мэзыр риупк1ыжьырэп.
Мэкъу куахьым мастэ хэзыдзагъэм фэд.
Мэкъуогъу ужым гум жьы дахьэ.
Мэкъуогъум унэ ос-хъотыр к1егъэх.
Мэкъур мак1э зыхъук1э шк1ак1эри шхэрые мэхъу.
Мэл 1эхъогъум къыщинэрэ шъынэр тыгъужъым ехьы.
Мэл 1эхъогъур к1одыны зыхъук1э, пчэныр пащэ фэхъу.
Мэлахъом ыгужъуак1э шэ дэлъ.
Мэлахъор мэлхэм зэрафэсакъырэм фэд тыгъужъыри ежь мэлахъом къыфэсакъы.
Мэлишъэ нахьи, ныбджэгъуишъ.
Мэлишъэм зы мэл щык1эмэ, мэл шъэныкъу.
Мэлым ык1апэ ш1оонтэгъоп.
Мэлым ышъо тырахымэ, т1ыр мэк1эзэзы.
Мэлымрэ тыгъужъымрэ хэты зэригъэш1уи?
Мэлэхъо дэим имэлхэр цундым ешхы.
Мэлэхъош1ум нипл1 и1.
Мэфэш1урэ л1ыш1урэ хэт язэщи?
Мэхъулъэш1у зи1эм къош1у ыгъотыгъ.
Мэщ* мыхыгъэр хышхом фэд.
Набгъэр – нэшъоп.
Нартхэри ащ фэдизрэ зэхэсыгъэхэп.
Насып зимы1эм ищыд хьэмэ ашхы.
Насып о тхьэм къыуитыгъэмэ, къызэримытыгъэр умыушъхьак1у.
Насыпынчъэ ихьэ мэцакъэ.
Насыпынчъэр махъшэм тесми хьэр ецакъэ.
Насыпынчъэ ищыд хьэмэ ашкы.
Насыпыр 1удэнак1эм фэдэу къаэк1о, пшъэхъунэк1э мэк1ожьы.
Насыпыр гъогурык1о хьак1.
Насыпыр загощым хьакощым* исыгъ.
Насыпыр загощым хьакощым уисыгъа?
Насыпыр пчэдыжьым агощы.
Насыпыр уашъом къырак1ыхырэп.
Натрыфыр зэ упк1эмэ – зышъхь, т1о пк1эмэ – шъхьит1у.
Нахь лъэшым 1ашэр ий.
Нахьыбэмэ аш1эрэр хабзэ.
Нахьыер зымыш1эрэм нахьыш1ур ыш1эрэп.
Нахьыер зымыш1эрэм нахьыш1ур пш1эщтэп.
Нахьыжъым гущы1эр ети, нахьык1эм гъогу ет.
Нахьыжъым к1элъэк1охэ нахь, к1элъыджэхэрэп.
Нахьыжъыр агъасэрэп, еупч1ыжьых нахь.
Нахьыжъыр зымылъытэрэм лъытэныгъэ тефэрэп.
Нашэм пэсхэ пэтзэ нэшэ 1аджи к1эк1одык1ы.
Непэ бгъэт1ылъырэр неущы къэпшъхьапэжьыщт.
Непэ блэ ыгу зэок1ы.
Непэ седжэнышъ, неущы сыджэгун, – ы1уагъ еджэк1о дэгъум.
Непэ шъэрэ ыгу зэок1ы.
Непэрэ 1офыр неущы емыгъаж.
Неущырэ ныбгъу* нахьи непэрэ бзыу.
Ны зимы1эм мафэ къэс иго1эгъу.
Ныбджэгу дэи нахьи, бэщ дэгъу.
Ныбджэгъу делэр нахь щынагъу пый 1ушым нахьи.
Ныбджэгъу зи1эр къани, мылъкубэ зи1эр хэк1одагъ.
Ныбджэгъу уи1эмэ, – къош си1эп, – умы1о.
Ныбджэгъу уимы1энри ущымы1эхэныри зы.
Ныбджэгъу шъыпкъэр уигъуаджэм къыок1урэр ары.
Ныбджэгъужъ пыижъ хъужьырэп. Ныбджэгъужърэ гъогужъырэ хэмын – удагъэхытэп
Ныбджэгъум лъыхъу, пыим ежь укъигъотыщт.
Ныбджэгъучъэр – насыпынчъ.
Ныбджэгъуныгъэр – хьадэгъэнчъ.
Ныбджэгъур мэфаем агъэунэфы.
Ныбджэгъур унэгу къык1аплъэ, джэгъогъур плъакъо къеплъы.
Ныбджэгъуш1ур – пытэп1эш1у.
Ныбжьык1эхэр зэдао, жъыхэр зэджэнджэшых.
Ныбэ илъырэ хатэ дэлърэ хэты егъэбылъи?
Ныбэм елъыфэ уик1алэ, пко тесыфэ уип1ур, къызищэк1э уиунэкъощ, зыпхэк1ык1э – чылэгъун.
Ныбэм измэ – хьалыгъур ц1ынэ.
Ныбэм имылъымэ гум илъак1оп.
Ным и1эш1угъэ зымыш1эрэр – насыпынчъ.
Ным ибыдзыщэ къуаий, хьалыгъум хэль.
Ным иджэнак1э пхъум ипшъэп1апхъ.
Ным илъфыгъэ сыдигъуи ш1оц1ык1у.
Ным илъфыгъэмэ афиш1эрэр ш1омак1.
Ным илъфыгъэхэр изэфэд.
Ным исабый нэшъуми нэ псаоу елъэгъу.
Ным ихьакъ гъэгъугъуае.
Ным иш1улъэгъу егъэш1эрэ ш1улъэгъу, шъузым иш1улъэгъу – ш1улъэгъу хьаф.
Ным иш1улъэгъу нахь лъэш щы1эп.
Ным иш1улъэгъуныгъэ мыжъосыным нахьи нахь пыт.
Ным иш1улъэгъурэ тыгъэм ифабэрэ Тхьэм сащерэмыгъак1.
Ным къыуитырэ пстэури 1эш1у.
Ным къыуитырэм нахь 1эш1у щы1эп.
Ным нахь лъап1э зи щы1эп.
Ным ыбгъашъо бзыуцыфым нахьи, нахь шъаб.
Ным ыбгъашъо шъоуми нахь 1эш1у.
Ным ыгук1э къыздэгущы1, ным ы1эк1э къысат.
Ным ыкок1 к1алэм икушъ.
Ным ылъэгу джэнэтыр ч1эт.
Ным ыуасэ ны умыхъоу къэпш1эщтэп.
Нынэп1ос зи1эм тхьэр еуагъ.
Нынэп1осыр осым нахьи нахь чъы1.
Ныр зыгъэпыхьэрэм* джыхьнэмыр фагъэплъы.
Нысаем унэшъуаер унэм рехы.
Нысэ бзаджэрэ джынэ гъусэрэ Тхьэм сащеухъум.
Нысэ дэхэ делэ нахьи, нысэ 1эе 1уш.
Нысэр бзаджэмэ, джэныкъор мэк1уасэ.
Нысэш1ур пхъум фэд, нысэ бзаджэр благъом фэд.
Нышъор шъоум фэд.
Нэ1ур псэм игъундж.
Нэбгырит1у аш1эрэр шъэфы хъурэп.
Нэбгырищ аш1эрэр шъэфы хъужьырэп.
Нэм к1этыр псэм фэд.
Нэм ылъэгъурэр гум ышъхьап.
Нэпкъым тесым псы ик1ыгъор еш1э.
Нэпкъым тетыр къошъофык1э 1аз.
Нэр делэ, 1эр бланэ.
Нэф къэмышъэу тыгъэр къыкъок1ырэп.
Нэшъур тхьак1умаш1у.
О ептырэр тыгъужъым ышхырэп.
О къыомык1ун зыми емыш1.
О къысэо1офэ тихьэ бэдзишъэ ыдырыгъ.
О убаджэмэ сэ сыбэджак1, о убэджымэ сэ сыбэджэхъ.
О уздэк1уагъэм сэ сыкъызик1ыжьыгъэр бэш1агъэ.
О ыпэ рапш1эу зэплъыжьи, ет1анэ зыгорэ мыскъарэ ш1ы.
Огъум ыхьырэр уаем къехьыжьы.
Ое ужым цые* ищык1эгъэжьэп.
Озэщымэ – пщынэ еу, ощынэмэ – гъусэ ш1ы.
Омрэ ч1ымрэ азфагу ифэрэп.
Опшъэшъэфэ зэк1эмэ уряныс.
Оркъыжърэ тыгъужъырэ.
Оркъыжъырэ тыгъужъырэ Тхьэм серэмыгъэлъэгъу.
Орэдым гур егъэчэфы.
Орэдыр ныбжьык1э зэпыт.
Ос зыщесырэм лъэуж къыфанэ.
Остыгъэ хэмыгъэнагъэм нэфынэ ыдзырэп.
Осэпс фабэр мэщ къэгъэк1.
Осэпсыр темык1ызэ мэкъуоныр егъажь.
Осэр шъоущыгъу зэхъум, шъоущыгъулъэ агъотыжьыгъэп.
Ош1ум ыуж уае, уае ыуж ош1у.
Ош1урэ л1ыш1урэ хэт язэщи?
Ошъогум щыбыбырэ бгъашхъор зы к1энк1.
Ошъуапщэ щымы1эу ощх къещхырэп.
Ощ ымыштэу мэзым мак1о, к1апсэ ымы1ыгъэу мэкъущэ мак1о.
Ощх зыщещхырэм шыблэр щэгъуагъо.
Ощынэмэ сипа1о зыщылъ.
Па1о зыщыгъ пстэури л1эп.
Па1ом шъхьэ делэри шъхьэ 1ушыри егъэбылъы.
Панэ фэдэу къаштэ, дышъэм фэдэу гъэт1ылъ.
Ппи дэмыгъэзый, лъэгук1этыни зымыш1.
Пк1энт1эпск1э къыгъэхъагъэр зышхырэр насыпыш1у.
Пкъымрэ псэмрэ зэ1эпык1ыгъуай.
Плъэк1ыщтмэ – жьыбгъэм к1ахь.
Псапэу пш1агъэм урымыгущы1эжь.
Псау хьада, хьадэ шъыпкъа?
Псаузэ джэнэтыр ыщэфыгъ.
Псаум бэн фат1ырэп.
Псаум сымаджэр гуры1ощтэп.
Псашъо ыщишъ, псы къыримыгъашъоу къыщэжьыгъ.
Псыжъом маш1ор егъэк1уасэ.
Псым тхъу тырехы.
Псым уфал1эмэ 1эш1у, ш1у плъэгъурэр дахэ.
Псым ухищэнышъ, гъушъэу укъыхищыжьын.
Псым хэлъ мыжъуит1ури зэутэк1ых.
Псым хэфагъэр гъушъэу къыхэк1ыжьырэп.
Псым ытхьалэрэм блэм зырещэк1ы. Псым ытхьалэрэр блэм етхъо
Псым ытхьалэрэр къурэм етхъо.
Псым ыхьырэр жьыбгъэм къыхьыжьырэп.
Псынэм изыпсы нахьи къалыбжьэм изэу псы.
Псынэр мастэк1э ет1ы.
Псыр игъук1ымэ пцэжъыер мэк1оды.
Псыр маш1ом ипый.
Псыр ощхым ыгъэуц1ынырэп.
Псыр псэ пылъхьажь.
Псырэ маш1орэ зэрэш1э.
Псыхъо пстэуми псы ик1ыгъо я1эп. Те1 зэк1э зыфи1орэ гущы1эр?
Псыхъом 1усым псы ик1ып1эр еш1э.
Псыхъоу зыхьырэм псы хегъахъо.
Псыхъуаблэ зэхэлъэдэжьмэ, хы мэхъужьы.
Псычэтым есык1э рагъаш1эрэп.
Псычэтыр псым ыгъэпшъырэп.
Псычэтыр псым ытхьалэрэп, мэлэхъо хьэр тыгъужъым ыхьырэп.
Псэ зыпытэу мыщынэрэ щы1эп.
Псэ зыхэмылъыр псэхал1э хъурэп.
Псэ пэтыфэ псапэ ш1э.
Псэм фабэ ик1ас.
Псэпишъэ зыш1агъэр джыхьынэмым ихьагъ.
Псэр 1эш1уми, игъом л1эрэр насыпыш1у.
Псэр атышъ, напэр ащэфы.
Псэр игъук1ымэ – пцэжъыер мэк1оды.
Псэр хьафэу атырэп.
Пхъащэ к1орэм ишъуз аштэжьырэп.
Пхъунчъэ – хьэдэгъэнчъэ.
Пхъэ мыстырэ лы мыжъорэ щы1эп.
Пхъэ1ушк1эными щэ къегъажъо.
Пхъэ1эшапэм дышъэ пылъ.
Пц1ишъэ нахьи зы шъыпкъ.
Пц1ы 1эш1у нахьи шъыпкъэ дыдж.
Пц1ы дахэ щы1эп.
Пц1ы зыусэу есагъэр ук1ытэжьырэп.
Пц1ы зыщыуусыгъэм бэрэ ущымыс.
Пц1ы ымыусмэ – чъыерэп.
Пц1ы ымыусымэ – мэзэщы.
Пц1ы ымыусымэ ыбзэгу мэхъу.
Пц1ыгъушъ – а1о нахь, пц1ы ц1ын, – а1орэп.
Пц1ым лъэкъуабэ к1эт.
Пц1ым ц1ыфыбэ ек1одыл1э.
Пц1ыусит1ур зэшы.
Пц1ыусым шъыпкъэ закъоу къы1орэри мэк1оды.
Пц1ыусым шъыпкъэ щымы1эжьэу къыщэхъу.
Пц1ыусым, – узгъапц1эрэп, – ы1озэ пц1ы къпфеусы.
Пц1ыусыр ц1ыфмэ алъытэрэп.
Пц1ыусыр ц1ыфхэм къахэщы.
Пцэ мэузым фэдэу гущы1э, унэ мэузым фэдэу плъэ, плъакъо мэузым фэдэу к1о.
Пцэжъыер есык1эм фагъаса?
Пцэжъыер псы закъок1э щы1эщтыгъэмэ пцэкъэнтфым пыфэныя.
Пцэжъыер псым етхьала?
Пчэн къуир псым хаплъишъ, – «Джыри сибжъэхэр къыхэк1ыгъэхэп», – ы1уагъ.
Пчэныбэ пхъуны нахьи мэлыбэ хъу.
Пчэным жак1э тет, жак1э зытет пстэури – л1эп.
Пчэным шъынэк1э ущымыгугъ, мэлым – пчэнк1э.
Пчэныр ешъуишъ, тыгъужъым езэонэу к1уагъэ.
Пштэн зыпш1эк1э, птыжьынэуи зэгъаш1э.
Пшъашъэ зи1эм иунашъхьэ дахэ.
Пшъашъэ къапщэмэ, зэребгъас, пхъужъ къапщэмэ зэресагъ.
Пшъашъэ уухъумэнымрэ, гъажъо* ухъумэнымрэ зы.
Пшъашъэр апчым фэд.
Пшъашъэр зэк1э дэгъухэмэ, шъуз дэйхэр тыдэ къик1ыхэра?
Пшъхьэ п1э игъэлъ, угу илъыр умы1уатэ.
Пшъэшъэ зищыпадэрэ, ныожъ мыдэжьышъурэ.
Пшъэшъэ хъупхъэм псэлъыхъор ихъой.
Пшэсэным ылъапсэ къимычэу бгъэк1одышъущтэп.
Пщыл1 1ашэм пщэр щэщтэ.
Пщым ык1ыби бжым щаш1ы.
Пщышхор гъусэ имы1эу мэзек1омэ – л1эхъусэжъ*.
Пщэр апэу зылъэгъурэм тхьэу къыщэхъу.
Пщэрыр одым ехъуапсэ, одыр пщэрым ехъуапсэ.
Пыим ушъхьасымэ у1агъэ ухъун.
Пыим ылъ зымыгъачъэрэр фэмыф.
Пыим ылъ зымыгъычъэрэр къэрабгъ.
Пыир гъотыгъош1у, благъэр гъотыгъуае.
Пыир уук1ымэ, уиунэ къэбгъэзэжьын.
Пыиш1урэ зэош1урэ хъурэп.
Пырамыбжьэм къыдэчъыхэрэри пырамыбжь. Пырамыбжьэр мэшъхьалъэ, шъхьадж илъэпкъ еожьы
Пытэм янэ гъырэп.
Пэк1э псы ешъо.
П1оныр 1огъош1у, пш1эныр ш1эгъуае.
П1орэр зыщымыхъурэм пш1эрэр щыхъущтэп.
П1у имылъхьэгъэ шхыныр умыубы.
П1ур къэзыхьырэр нахьыш1ум щэгугъы.
П1э дагъэмэ пшъхьэ щыфэжь.
П1э илъым нахьи п1у илъэыр нахьыш1у.
П1эшъхьит1у къамылэжьыгъэр хьэрам.
Раупк1ыгъ шъхьай аупсыжьыгъэп.
Раупк1ыгъэ чъыгым бзыумэ орэд къыща1ожьырэп.
Сабый зыдэщысым уишъэф щымы1уат.
Сабый зэрымысым насып илъэп.
Сабыим бэрэ уебэумэ шъуагъо мэхъу.
Сабыим мышъыпкъэ ы1орэп.
Сабыим насыпыр къыдак1о.
Сабыир мыгъэу бгъэм к1алъхьэрэп.
Саусэрыкъо и1ушыгъ, Шэбатныкъо ил1ыгъ.
«Сихьэ цакъэрэп, сиш шъутырэрэп, сик1алэ бзаджэрэп», – умы1о.
Синысэ есэ1о, сит1уанэ* гурэ1о.
Сихьэрэ сикъорэ зэрэшхы, сэ сшхын згъотырэп.
Си1оф сыухымэ – сянэ згъэежьын.
Си1оф сыухымэ сянэ згъэежьын зы1уагъэм фэд.
Слъы къешъо (лъэшэу къысфэдэй).
Сомишъэ нахьи зы ныбджэгъу.
Сомэр чапыч зырызэу зэхэлъ.
Сурэт тхыгъэм фэд.
Сыбзэгу 1эш1у къытенэжьыгъэп.
Сыгу илъыр къаш1и, с1эгу ч1элъыр остын.
Сыгу илъыр къаш1и, сиджыбэ илъыр остын.
Сыгу тхъу къыщифагъ.
Сыгу цапэк1э с1ыгъ.
Сыд фэдэ 1офи чэзыу и1.
Сыдрэ узи 1эзэгъу и1, зимы1ахэр хьадэгъур ары.
Сыдэужъунтхаемэ напцэм хафэ, сеужъунтхэхымэ, жак1эм хафэ.
Сызиджэгъон ныбджэгъунчъэу къэрэн.
Сымаджэм шъоури ш1одыдж.
Сымаджэрэ сэбыйрэ зэфэдэ.
Сыплъэн с1озэ, сынэ дагъэ къытенэжьыгъэп.
Сыщэ1эфэ сщыгъупшэнэп.
Сэ бзаджэ къэсэрэлъфи, о делэ къэорэлъф.
Сэбахьым*улъэпаомэ – мэфэ реным олъэпао.
Сэмэркъэу дахэм ц1ыфхэр зэхещэ.
Сэмэркъэу делэм лит1у зэрегъэзао.
Сэмэркъэу зымыш1эрэм сэмэркъэу дэмыш1.
Сэщ нахьыш1у умыгъотмэ – сыкъэштэжь.
Сянэ ип1э сыхэлъын нахьи, сигуащэ ип1эк1ор ч1эгъы сыч1эрэлъ.
С1орэр ш1э, сш1эрэм уемыплъ.
Тракторым ущыгугъэу шыр ч1эмыдзыжь.
Тутынэшъо пстэури зэфэдэ.
Тхылъып1эм тетхагъэр ощк1э иуупк1ыжьышъущтэп.
Тхьагъэлыдж* кон рихьэ рык1.
Тхьагъэпц1ыр пц1ык1э 1азэ.
Тхьалъэ1ук1э зымыш1эрэм ышъхьэ бгыбзэк1э ешхыжьы.
Тхьамык1э пстэури зэшы, щыд пстэури пэфы.
Тхьамык1эм лы ыгъотымэ, псы ыгъотыжьырэп.
Тхьамык1эм ы1ашъхьэ баим и1эдэ-уад.
Тхьамык1эр анахь к1ал.
Тхьамык1эр мылъкум к1энэц1ы, сымаджэр псаум ехъуапсэ.
Тхьамык1агъом зыщыухъум, къызык1уахэк1э зыгъэпыт.
Тхьамык1эмк1э пчэныри чэмы.
Тхьэм ы1уагъэр хъун.
Тхьэм ынэ1у фигъэзэжьыгъ.
Тхьэшхо 1ошхо иджагъу.
Тхьэми ц1ыфыми ч1анэжьыгъ.
Тыгъу ц1ык1ук1э къемыжьэгъэ тыгъу щы1эп.
Тыгъуагъэм ышъхьэ къурэ телъ.
Тыгъуак1ом благъэ и1эп.
Тыгъуасэ бгъэпц1агъэм непэ еп1орэр ыш1ош1 хъурэп.
Тыгъужъым мэл зыш1уихьыщтыр ипа1ок1э къеш1э.
Тыгъужъым мэлыр ыхьы зыхъук1э, тамыгъэу телъым еплъырэп.
Тыгъужъым ынэ чъыеми, ыгу чъыерэп.
Тыгъужъым ык1э пыоупк1ы пай хьэ хъурэп.
Тыгъужъым ышхыгъи ымышхыгъи тыралъхьэ… Ыныбэ илъ
Тыгъужъыр мэлахъо аш1ыгъ.
Тыгъужъыр шъынэ хъуна? Тыгъужъит1у ак1ыб зэфагъазэрэп
Тыгъужъыри игъунэгъу етыгъожъырэп.
Тыгъужъышъхьэр тыгъужъымэ ашхырэп.
Тыгъушхор тыгъу ц1ык1ук1э къежьэ.
Тыгъэнэпс нахьи, ны бгъашъо.
Тыгъэми тыркъо телъ. Мазэми тыркъо телъ. Тыгъэми бжьыгъэ тыралъагъо.
Тыгъэр къыкъок1ымэ, осэпсыр тек1ыжьы.
Тыгъэр ш1уми бзаджэми атепсэ.
Тыдэ укъик1и лажь?
Тышыпхъум псыхъуибл къызэпичыщт.
Тэ укъэк1и лажь, хэт мыгъор къыуаджи?
Тэтэрконыр* мэлъатэ, хыем ылъ еш1эжьы.
Тятит1ур зэмышми тянит1ур зэшыпхъуба?
Уапашъхьэ къыпщытхъурэм уак1ыбы ущеубы.
Уапэ умыплъэу, лъэубэкъу умыдзы.
Уахътэр дышъэми нахь лъап1.
Убгъэ к1элъ шъузыр умыубы, зыгорэм ыбгъэ к1элъ шъузым ущымытхъу.
Угу илъыр – унэ к1эт.
Угубжыгъэ пай уиакъыл къыч1эмын.
Уделэмэ узгъэделэн пай укъэнэнэп.
Удэмыхымэ чыжьэу ук1он.
Удэплъыемэ уашъо, укъеплъыхымэ ч1ыгу.
Уегугъоу ужъомэ – гъэбэжъу бгъотын.
Уеджэным к1асэ и1эп.
Уемыгупшысэу угущы1эныри, темыгъэпсыхьэу уоныри т1ури зы.
Уемызэщ, умыщын – л1ы ухъун.
Узаорэр къыоожьы.
Узатэрэр къыотэжьы.
Уздэхьащхырэр къыбдэхьащхыжьы, узыщытхъурэр къыпщэтхъужьы.
Узигъусэм ышъок1э къыоплъых.
Узиджагъом бжъакъо птетэу уелъэгъу. Узиджагъом пшъхьэ матэу елъэгъу
Узиджагъор плъакъо къеплъы, узик1асэр унэгу къык1аплъэ.
Узимыгугъум уигугъу емы1у.
Узыгъэгъырэм урик1ас, узыгъэщхырэм уриджагъу.
Узыгъэт1ысырэм уиубыжьырэп.
Узылъэгъу мыхъурэм пшъхьэ ш1огъум.
Узылъэгъу мыхъурэм ш1омык1ым фэдэу уш1ош1уц1.
Узым гупсэ и1эп.
Узымы1этыщт къутамэм утемыуцу.
Узымылъытэрэм иунэ умык1у.
Узыр къэк1огъош1у, к1ожьыгъуае нахь.
Узыр ощынэк1э къак1о, мэстанэк1э мэк1ожьы.
Узытес къутамэр гомыупк1ыжь.
Узыук1ырэр уипый, уч1эзылъхьажьырэр – уишъэогъу.
Узыфыримыкъущтым уемыбэн.
Узышхом гугъушхо къыхэк1ы.
Узыщагъэтэджыжьыщтым умыт1ыс.
Узыщамыш1эрэм – щыгъын, узыщаш1эрэм акъыл.
Узыщаш1эрэм хьак1ак1о умык1у.
Узыщыщым уимылъытэмэ, чылэмэ уалъытэхэнэп.
Узэзэщырэм 1эш1у к1элъыжьэп. Узыщаш1эжьырэм бэрэ умык1у
Узэлъэ1урэр къэгъани, къыолъэ1урэр къащэ.
Узэмыжэрэм шхъо* къыкъок1ы.
Узэупч1ыжьын умыгъотмэ уипа1о гъэт1ыси еупч1ыжь.
Узэупч1ыжьын щымы1эмэ уипа1о пчэгъум пылъэри еупч1ыжь.
Узэшъожьыщт псым хьэ хэмыук1ахь.
Уи1оф зыхэмылъым уибэлагъ хэмыс.
Уи1оф фетэу* емыт.
Уигуащэ гъаш1о, уянэ ш1у лъэгъу.
Уигуащэ гъаш1о, уянэ ш1у лъэгъу.
Уигъунэгъу ышъо къыптео.
Уигъунэгъуи умыубы, уиблэгъак1и ущымытхъу.
Уигъусэ ущыгугъоу умыбэлэрэгъ.
Уиделэ хьэк1ап1э умыгъак1о.
Уизэкъон нахьи 1эл къыбдес.
Уик1алэ зэребгъас, уил1 зэресагъ.
Уик1алэ ш1у зылъэгъурэм пшъхьи елъэгъу.
Уик1э зэребгъас, уижъ зэресагъ.
Уик1энк1э зытыгъурэм уичэти ытыгъущт.
Уикъиныгъом бгъотырэр уиныбджэгъу.
Уил1 пк1эылъэныкъо ш1огъэбылъ.
Уил1 ышъхьэшыгу имыхъу, уимахъулъэ ущымыхъу.
Уил1акъо уемыплъэу уичатэ къимых.
Уилъахъэ зытыгъурэм уиши ытыгъун.
Уилэгъу зыхэмытыдзэм ухэзэщыхьэ.
Уилэжьак1э фэд уилэжьыгъи.
Уимы1он умы1о, зып1уахэк1э, ук1эмыгъожь.
Уимы1оф зэмыф, уи1оф зэхэф.
Уимы1офы уибэлагъэ хэмыс.
Уимы1офы ухэмыхь.
Уимыбылым былымы пфэхъурэп.
Уимык1, уимыс, уисэу сыкъимыгъэхьажь.
Уимылъф гъаш1о, уилъфыгъэ ш1у лъэгъу.
Уинасып чъыг рапхыгъэп.
Уинк1э пк1э и1эп, шъхьэ уимы1эмэ.
Уиныбджэгъу уигъундж.
Уинысэ угу ебгъэмэ ппуипхъу ец1ац1.
Уинэ1осэ джынэр, уимынэ1осэ мэла1ичым нахьи нахьыш1у.
Уипхъу л1ы ептыгъэмэ умыгъ къырагъэк1ыжьыгъэмэ гъы нахь.
Уипщынэуак1э сикъеш1ак1. Сикъэшъук1э
Уипщыпхъу гъаш1о, уил1 ш1у лъэгъу.
Уипый къыпфыч1этахьы.
Уитехъон еплъи, плъакъо ушху.
Уиуз умыгъае, уипсауныгъэ урымыпагъ.
Уиунэ зыщыгъаси, хасэм к1о.
Уихьак1э гъаш1о, пкъош ш1у лъэгъу.
Уихьэ баджэ къыубытыгъа?
Уихьэрэ уишырэ шыхьат уафэмыхъу.
Уихэгъэгу уян, уимыхэгъэгу нынэп1ос.
Уичэц1 сичэу къемыпх.
Уищык1эгъэ мыжъор онтэгъоп.
Ук1одымэ сык1одын, укъанэмэ сыкъэнэн.
Ук1ытэ зи1эр хьэм ыпашъхьи мэук1ытэ.
Ук1ытэ зимы1эм ц1ыфыгъэ и1эп.
Ук1ытэм ц1ыфыр къегъэдахэ.
Ук1ытэм ыч1эгъы дышъэ ч1элъ.
Ук1ытэр щы1эныгъэм нахьи нахь лъэш.
Укъызэмыплъэк1эу гущы1э умы1о.
Ул1эными л1ыгъэ хэлъ.
Ул1эу ущы1эн нахьи, ушхэк1ыгъэу ул1эмэ нахьыш1у.
Улажьэмэ 1ахьынчъэ ухъунэп.
Улъэ1онрэ у1оинрэ зэфэдэ.
Умыгъэцэк1эщт 1офым уфемыжь, умыухыщт 1офыри умыублэ.
Умыл1эжьымэ щыд плъыжь плъэгъун.
Умыл1эжьыхэмэ – шыу плъыжь плъэгъун.
Умыл1эжьыхэмэ чэт п1ашъэ плъэгъун.
Умыл1эжьыхэмэ чэтыу хьаджэ плъэгъун.
Умыт1упщыжьыщт шъузыр умыубы.
Умылажьэмэ лажьэ плъэгъун, улажьэмэ лыжъ пшхын.
Умыш1эрэ л1ым нахьи пш1эрэ к1алэр нахьыш1у.
Умыш1эрэм урымыгущы1, п1уагъэм урык1эмыгъожь.
Умыш1эрэм утемыгущы1.
Умыш1эрэмэ – умы1о.
Умыш1эшъущтыр умы1о, къэмы1этышъущтыр къэмы1эт.
Унагъо умыхъоу чылагъо ухъущтэп.
Унагъом хъулъфыгъэ исмэ – унагъор пытап1э ис.
Уныбэ къик1ыгъэр уик1алэ, уилъэой къехыгъэр уичэты.
Унэ имы1эу пчъэ лъэхъу.
Унэ к1оц1ым насып щыуимы1эмэ, унэ к1ыбыми щыуи1эхэнэп.
Унэ къе1орэм ыпсэ е1эжь.
Унэ нэк1ыр – зы шэщ.
Унэгъо ныбжьык1э хьак1э ик1ас.
Унэгъу нэк1эу изы зыщымыш1ышъущтым умык1у.
Унэм щамыгъэсагъэр хасэм* фэгъасэрэп.
Унэр зыгъэдахэрэр пшъашъэ, унэр зыгъэбэрэчэтырэр бысым*.
Унэр зэраш1ырэ ощыр унэ к1ыбым дадзэжьырэп.
Упхыжьырэр угужьын.
Упч1эжьырэр л1ырылъфы, мыупч1эжьырэр – хьэрылъфы.
Уубыгъэ ц1ыфым ущымытхъужь. Ущымытхъущ, пфэубыжьытэп
Уупк1эмэ мэкъу, умыупк1эмэ – къурэ.
Уупч1эным мыхъун хэлъэп.
Ухьакъу зэпытмэ хьэ ухъун.
Ухьакъуными къиныгъо хэлъ.
Уц гъэк1ыгъэм псыцур щэтхъэжьы, хьадэ зыдэщы1эм ефэндыр щэтхъэжьы.
Уц1ыфымэ гу фабэрэ жэ шъабэрэ зигъа1.
Уц1ыфымэ ц1ыфыгъэ пхэрэлъ.
Уц1ыфыныр – къин.
Уцыр къызыщык1ырэм щэгъужьы.
Ук1ытэр – к1оч1эшху.
Ущы1эмэ – пшхыни бгъотын.
Ущы1эмэ чэт п1ашъи* плъэгъун.
Ущысмэ укъэзымылъэгъурэм ущытыми укъилъэгъущтэпышъ укъэмытэдж.
Уянэ к1ыгъур уят, уятэ к1ыгъур уян.
Уянэ къымылъфыгъэр пшэп, пшы къымыщагъэр уинысэп.
Уятэ зыук1ыгъэми ныбэк1э уемыгуау. Уянэ зыдэщымы1э хьадэ1ус умык1у
Уятэ игъогужъырэ уянэ иблэгъэжърэ хэмынэжь.
Уятэ ич1ып1э гъэдахэ, уянэ дахэу дэгущы1.
Уятэ сыук1ыгъэп, хьэджэ ук1ыгъэ стелъэп.
Фарэр* зи1эдэжьыр зек1ол1.
Фэгъэунэшк1уи ыжи дэлъхьажь.
Фэкъол1ыр гухэлъишъэ и1эу мэл1эжьы.
Фэмыфым имафэ к1ыхьэ.
Фэмыфым ыгъэт1ысырэ чъыгыр мэгъу.
Хабзэ зэрымылъ къэралыр зэрапхъо, хабзэ зэрымылъ унагъор мэунэхъу.
Хабзэр бзыпхъэ.
Хабзэр зэхалъхьэрэп, гъаш1эм къыхэк1ы.
Холерэым 1эзэгъу и1, шъуз дэим 1эзэгъу и1ахэп.
Холерэыми 1эзэгъу и1, зимы1ахэр – делагъ.
Хъулъфыгъэ зэрымыс унагъом щынагъо илъэп.
Хым къызхидзыжьыгъ.
Хымахьэр къак1уи, унахьэр рифыгъ.
Хыри тк1опс-тк1опсэу зэхэт.
Хьагъушъугъур – насыпынчъ.
Хьадэгъум зэк1э зэфэдэ еш1ыжьы.
Хьадэгъум к1апсэр егъэщы.
Хьажъур зып1ущтыми ехьы, зымып1ущтми ехьы.
Хьайнапэр л1эныгъэм нахьи нахь дэй.
Хьайуанэми* дахэр еш1э.
Хьак1э лые хъурэп.
Хьак1эм икъэк1он ежь и1оф, ик1ожьын бысымым и1оф.
Хьак1эм инасып 1ахь къыдак1о.
Хьак1эр апэрэ чэщым дышъэ, ят1онэрэм – тыжьын, ящэнэрэм – гъуаплъэ, япл1энэрэм нэпэнчъэ.
Хьак1эр бысымым игъэр.
Хьак1эр гъаш1о, ц1ыфыш1ур лъытэ.
Хьак1эр мэлым нахьи 1ас.
Хьак1эр чэщ – мэфищэ щысымэ унагъом щыщы мэхъужьы.
Хьак1эр шхахэмэ пчъэм еплъы.
Хьак1эу рагъэблагъэр рафыжьырэп.
Хьакъурэ пстэуми мыжъуак1эк1э уяомэ, нибжьи мыжъо урикъунэп.
Хьакъурэ пстэури цакъэрэп.
Хьант1аркъор зянэми «сянэ гуашэ» е1о.
Хьант1аркъор псым ытхьалэрэп.
Хьыкумым ущымыщын, хьыкумыш1ым щыщын.
Хьыкумыр занк1э шъхьай, хьыкумыш1ыр – къуанчэ.
Хьыкумыр купэгъум.
Хьыкумэтым уч1ахьэмэ, уиджыбэ п1э илъхь.
Хьэ 1ухыжьыгъом гъаблэ хъурэп.
Хьэ къэбзэш1у ащ иунэ щышхэнэп.
Хьэ пэтзэ икъуаджэ ыбгынэрэп.
Хьэ хые умыук1ы, шъуз хые имыгъэк1ыжь.
Хьэ шъэфрытхъор уак1ыбк1э къыоцакъэ.
Хьэдагъэ зыдэтым джэгу щаш1ырэп.
Хьэк1ап1эр ш1уми, уиунэ нахьыш1ужь.
Хьэлъакъо ышхыгъ ащ.
Хьэм ебгъэшхырэр к1одырэп.
Хьэм ежьыри ышхыгъэп, къоми ригъэшхыгъэп. Хьэ фэмышк къо ригъэшхырэп
Хьэм ептырэр и1ус.
Хьэм илажьэ къом тырелъхьэ.
Хьэм къупшъхьэк1э уеомэ ыл узырэп.
Хьэм уеомэ, нахь лъэшэу мэхьакъу.
Хьэм фэдэу улэжьэн, пщым фэду ушхэжьын.
Хьэм цуакъэ щалъэрэп. Хьэм цуакъэ щыплъэмэ зыщетхъыжьы
Хьэм щынэрэр ынэхэмк1э къеш1э.
Хьэм ыбзэгу фышхъо, чэтыум ыбзэгу шхъухьэ.
Хьэм ык1э утеуцомэ къыоцакъэ.
Хьэм, – гъэм сыщы1эмэ мэщ сш1эн, – ы1уагъ.
Хьэм, – къэк1орэ гъэм сыщы1эмэ мэщ сш1эн, – е1о.
Хьэм, – сыпсаумэ гъэм мэщ сш1эн, – ы1уагъ.
Хьэми дахэр еш1э.
Хьэми ищырхэр еп1ух.
Хьэми хьажъур цапэк1э къырихьак1ызэ еп1у.
Хьэр аук1ынэу ащэми мэцакъэ.
Хьэр зыук1ырэм дещыжьы.
Хьэр игъолъып1э ик1ымэ, тыгъужъым ехьы.
Хьэр ик1ымэ, ык1э дахэ.
Хьэр мэлак1э л1эмэ тыгъужъым фэдэу мэбыу.
Хьэр хьашхъурэ1у зыхъук1э зыеми ецэкъэжьы.
Хэгърэй дэир дэк1отэ к1ахь.
Хэгъэгу къэк1уахьи, уиунэ къихьажь.
Хэгъэгу щынэжьымрэ шъуз щынэжьымрэ зэфэдэ.
Хэку зимы1эм тыди щычъы1эу къыщэхъу.
Хэмылъхьэ къыхэпхыжьырэп.
Хэмыукъорэ щы1эп.
Хэт нахь бай за1ом, – мастэм «Сэ санахь бай», – ы1уагъ.
Хэти фэш1у мэхъу.
Хэты хъышъэ къелыжьыгъ.
Хэты щыбзэк1э псы къехьи?
Хэты ышъхьэ анахь дах? – за1ом, хьадэпчэмы1ум ышъхьэ къыригъэщыгъ.
Цацэк1э тхъу агъажъэрэп.
Цацэм тхъу пызагъэрэп.
Цу зимы1эм чэмыр к1еш1э.
Цу къолэнишъэк1э жъо.
Цу л1агъэм сэ хэзысагъэм фэд.
Цу хъущтыр шк1эзэ къаш1э.
Цуит1у ахъун уц къыгъэк1ыщтэп.
Цум бжьыр* зырахьыл1эм, – сэ сычэм, – ы1уагъ, щалъэр зырахьыл1эм, – сэ сыцу, – ы1уагъ.
Цум ыбжъэ ш1охьылъэп.
Цур къызэраубытырэр ыбжъакъу, ц1ыфыр – ыбзэгу.
Цур л1эмэ, хьэмэ ямэфэк1.
Цури лъэшы, къаубытышъ к1аш1э нахь.
Цыгъо нэепсыр* щэм етхьалэ.
Цыгъо нэепсыр щэм ытхьэлагъ.
Цыгъоми к1ымафэм зыфегъэхьазэры.
Цыгъомк1э чэтыур къэплъан*.
Цыгъор гъуанэм имык1ышъу зэхъум, ык1э къэбжъые пиш1агъ.
Цыгъори ибы щылъэш.
Цыхьаным п1эдакъэ ебгъэлъэгъумэ, п1апэ печы.
Цэр бэрэ узымэ – 1уачы.
Ц1ык1у шъхьай пытэ, ины шъхьай, нэк1ы.
Ц1ыф дэим пк1э къыуубытымэ, пыупк1и ч1эдз.
Ц1ыф дэим удыщы1эн нахьи, ц1ыфыш1ум удал1.
Ц1ыф дэир уипащэмэ ш1оим ухищэн. Пащэр дэимэ саем ухещэ
Ц1ыф мыгъо пп1уным нахьи, хьэш1у пп1умэ нахьыш1у.
Ц1ыф псынк1э хы хъырзэм фэд.
Ц1ыф шъугъуалэр пый шъэф.
Ц1ыф шъхьахынэр псыцум фэд.
Ц1ыфмэ ахэмыхьагъэмрэ къамылъфыгъэмрэ зэфэдэ.
Ц1ыфхэм ашъо зэрэзэфэмыдэм фэд, агухэри зэфэдэп.
Ц1ыфхэм къамыш1эн шъэф щы1эп.
Ц1ыфхэм ш1у афэзыш1эрэр ш1у алъэгъу.
Ц1ыфы хъущтым ц1ык1узэ къызыдештэ.
Ц1ыфыгъэ зи1эми пый и1.
Ц1ыфыгъэ зыщыплъэгъурэм щыгъуцэ игъэт1ысхь. Уц лъапсэ къызэрыпчырэм щыгъуцэ игъэ1ыст
Ц1ыфым ежь ыц1э зыфеш1ыжьы.
Ц1ыфым идагъо зыдиш1эжьырэп.
Ц1ыфым илэжьыгъэр игъундж.
Ц1ыфым к1оч1э лыеу хэлъыр иакъыл.
Ц1ыфыми хьашхъурэ1у къахэк1ы.
Ц1ыфыр гугъэм щегъа1э.
Ц1ыфыр зыгъэдахэрэр и1офш1агъ.
Ц1ыфыр зыгъэдахэрэр иакъыл.
Ц1ыфыр зыгъэдахэрэр ишэн.
Ц1ыфыр къызэраш1эжьырэр ыжак1эп, иакъыл нахь.
Ц1ыфыр л1эмэ ыц1э къанэ, цур л1эмэ – ышъо къанэ.
Ц1ыфыр т1о къэхъурэп.
Ц1ыфыр щэ1эфэ гугъэр щы1эт.
Ц1ыфыр щэ1эфэ иш1уагъэ аш1эрэп.
Ц1ыфыр щэ1эфэ мэгугъэ.
Ц1ыфыш1у хьак1э щык1эрэп.
Ц1ыфыш1ур гъэпц1эгъош1у.
Ц1ыфэу нэмык1хэр зылъытэрэм ежь зелъытэжьы.
Чапычыр зыш1омыбылымыр чапыч ыуасэп.
Чъыг гъугъэм къутамэ къыгок1эжьырэп.
Чъыг закъо мэзы хъурэп.
Чъыг закъор жьым щэщынэ.
Чъыг закъоу шъофым итми мэзым зыфещэи.
Чъыг лъапсэр иуупк1ымэ чъыгыр мэгъу.
Чъыг шхьапэр пыоупк1ы пай чъыгыр гъурэп.
Чъыгык1эр щытэу чъыгыжъыр ебэджы.
Чъыгым къыпык1ырэр ыуас.
Чъыем тхъу тырехы.
Чъыемрэ гугъэмрэ атэ к1эныжь.
Чъыягъэрэ л1агъэрэ зэфэдэ.
Чъэпым ч1ышъхьашъор ымыуп1ыц1эу, ос къесырэп.
Чыбэ зэхэтмэ – мэзы мэхъу.
Чыжьэу маплъэ, благъэу мэт1ысы.
Чылэ делэ хъурэп, делэми 1уш къахэк1эу мэхъу.
Чылэ хьэмэ зиш афэзыук1ыгъэм фэд.
Чылэмэ аш1эрэр адэзымыш1эрэм щыдышъхьэ ш1от.
Чылэр егъасэ, бадзэр есэк1ы.
Чыр ц1ынэзэ къауфэ, к1алэр ц1ык1узэ агъасэ.
Чэм зэуалэ (пыджалэ) ыбжъэ ш1эхэу зэпэк1ы.
Чэм зимы1эм шк1эр ещы.
Чэм лъакъо шк1э ыук1ырэп.
Чэм пыджалэ бжъэкъончъэу къанэ.
Чэм щымы1эу шк1ылъэ аш1ырэп.
Чэмырэ цурэ зэфэтэджы.
Чэмым ищэ ыбзэгу телъ.
Чэтжъыем чэтыр егъэсэжьы.
Чэтжъые чъэчъалэ псыжъо хао.
Чэтмэ атакъэр ятхьэмат.
Чэтыжъыер зытыгъурэм чэтыри ытыгъущт.
Чэтыл1эм дихьыгъэ псычэтым фэд.
Чэтым ишкъун ипчыхьып1.
Чэтым к1энк1э ык1уач1.
Чэтым лъабжъэк1э зэраук1ыщтыр къыч1еупхъык1ы.
Чэтым щыгъу зэримыш1.
Чэтыр атакъэм фэдэу 1омэ – ш1оп.
Чэтыр зыщыкъакъэрэм къакъэ щы1.
Чэтыр зыщыкъакъэрэм щэк1эц1ы.
Чэтыр псы ешъомэ, уашъом дэплъые.
Чэтыу зэрымысым цыгъор щэджэгу.
Чэтыу хьаджэ зеш1ы.
Чэтыу хьафизэ зыкъысфеш1ы.
Чэтыу шыихъ хъурэп.
Чэтыу щысэу пшысэ умы1уатэ.
Чэтыужъыри ихэкужъы щыгъуащэрэп.
Чэтыум игуш1огъу цыгъом ихьадагъ.
Чэтыум ыкъо цыгъуаш.
Чэтыуми пак1э тетба.
Чэтыур – гъунэгъуак1о.
Чэтыур лым нэмысы зэхъум «Шъумэ щэу» ы1уагъ.
Чэтэ ч1эгъым «нан» щымы1ожь.
Чэтэ ч1эгъыми шъыпкъэр щы1у.
Чэц1ым шъынэ къылъфырэп, мэлым чэц1 къылъфырэп.
Чэщ дал1э, мафэ дэхъужьы.
Чэщ зыщыхъурэм щэчъые.
Чэщ мэзахэр тыгъуак1ом ян.
Чэщ ш1унк1ым мэфэ нэф къылъэк1о.
Чэщым мазэм ыч1ып1э тыгъэр къепсырэп.
Чэщым пк1ашъэри мэда1о.
Чэщым плъэгъугъэ пшъашъэм мафэу зэ еплъыжь.
Чэщыр ш1унк1ымэ – жъуагъохэр нахь лъэшэу мэш1эты.
Ч1ы ш1уц1эм ч1амылъхьажьын щы1эп.
Ч1ыгум нахь бай зи щы1эп.
Ч1ыгур игъом зыжъоу, игъом езыутырэм исомэ мэбагъо.
Ч1ылъэм зылъэ темыт нартыр к1оч1адж.
Нартыр ч1ым тетыфэ пфиутытэп
Ч1ым ептырэр къыуетыжьы.
Ч1ым зэк1э зэфэдэ еш1ыжьы.
Ч1ым нахь бай зи щы1эп.
Ч1ым нахь хьылъэ щы1эп.
Ч1ыр егъэгырзы.
Ч1ыр зэгози дэфагъ.
Ч1ыфэ ептымэ, уриныбджэгъу, къыз1ыпхыжьк1э – урипий.
Ч1ыфэм, – сышт, сымытыжь, – е1о.
Ч1ыфэр зэптырэр уиныбджэгъу, къызы1ыпхыжьырэр уипый.
Ч1ыфэр штэгъош1у, ау тыжьыгъуае.
Шкын 1эш1ор гугъэчэф.
Шхъуахьыш1эр ишхъуахьыш1агъэ тек1одэжьы.
Шхыныр умыгъэунэшк1оу фаш1э и1эщтэп.
Шхэгъум иныжъ*, ш1эгъум туснакъ*.
Шхэк1ыгъэрэ нэк1ыгъэрэ зэрэш1эрэп.
Шхэным тек1одэрэ уахътэр щы1эныгъэм хэк1ырэп. 1анэм узэрэ1ус уахътэр Тхьэм щы1эныгъэм хилъытэрэп
Шъорэк1ым, – пшъо схьын, арэп п1омэ – унэ схьын, – е1о а1уагъ.
Шъоу нашэр 1эш1у, ш1у плъэгъурэр дахэ.
Шъоури 1эш1у, зимык1асэмк1э дыджы нахь.
Шъоури 1эш1у, зыгу римыхьырэмк1э дыджы нахь.
Шъуае зыдэщымы1эм цыгъо щэджэгу. Чэтыу зэрымысым цыгъо щэджэгу
Шъуатэр* зыгу рихьырэм решъу, пшъашъэр зыгу рихьырэм ещэ.
Шъуаш1эм къамыщ и1эп, пхъаш1эм ощ и1эп. Шъуаш1эм и1ашэр дыды
Шъуз бгынэрэ хэгъэгу бгынэрэ зэфэдэ.
Шъуз бзаджэ ил1 ш1эхэу жъы мэхъу.
Шъуз бзаджэм благъор бым къырефы.
Шъуз бзаджэм и1эзэгъур хьадэгъу.
Шъуз дахэр тхьамэфэ шъуз, шъуз дэгъур егъэш1эрэ шъуз.
Шъуз дэгъу 1эпэч1эгъанэ* щык1эрэп.
Шъуз дэгъу ыбгъэмэ щэ арыт зэпыт. Ш1узыш1у быдзыщэ щык1эрэп
Шъуз дэгъум л1ы дэир дэгъу еш1ы, шъуз дэим л1ы дэгъу егъэпыуты.
Шъуз зимы1э л1ыр шхо зытемылъы шым фэд.
Шъуз зыщыбгъотырэм ны бгъотыжьыщтэп.
Шъуз мылъфэ ик1алэ гъырэп.
Шъуз мылъфэ нахьи, пчэн лъфэн.
Шъуз пый нахьи, чылэ пый. Къуаджэм ыгъэпыутыгъэ л1ыр шъузым къыдищыжьын, шъузым ыгъэпытыгъэ л1ыр къуаджэм къыдищыжьынэп
Шъуз фэмыф зи1эр насыпынчъ.
Шъузит1урэ къазит1урэ бэдзэр.
Шъузмэ псыхьэ адак1орэр мыжъыкъ.
Шъузым ы1орэр умыш1э, ыш1ырэр шхы.
Шъузымэ анахьыш1ури – л1ымк1э пый шъэф.
Шъузыр жъы хъужьмэ, нахьыш1у мэхъу. Хьакум ныхьыбэрэ хьалыгъур итмэ дэгъоу мажъэ, шъузыр бэрэ унагъом исмэ дэгъу мэхъу
Шъузыш1у зи1эм имы1э щы1эп.
Шъузыш1у и1анэ шыгъахэ.
Шъузыш1у ил1 нэк1ушъхьаплъ.
Шъузыш1у ил1 ц1эры1у, шъуз дэим ил1 ц1э1ужь.
Шъузыш1у ил1 ц1эры1у.
Шъузыш1ур унэ, шъуз дэир ч1ыун.
Шъхьадж зэрэфэхъоу ипа1о егъэт1ысы.
Шъхьадж ифэшъуашэр иныбджэгъу.
Шъхьадж ылъэпкъы еожьы. Пырамыбжьэр мэшъхьалъэ шъхьадж илъэпкъ еожьы.
Шъхьадж ынэт1эгу итхагъэм блэк1ырэп.
Шъхьадж ыц1э ежь зыфеш1ыжьы.
Шъхьак1о зышхырэр шъхьэшхыгъо ефэжьы.
Шъхьак1ом к1ако* уегъэш1ы.
Шъхьалыр зыхьырэри мэгырзы, шъхьалым ык1э зыхьырэри мэгырзы.
Шъхьахыным ушъхьагъуишъэ къегъоты.
Шъхьахынэм мафэр илъэсэу къыщэхъу.
Шъхьахынэм ушъхьагъур ик1ас.
Шъхьахынэмрэ къэрабгъэмрэ зэныбджэгъух.
Шъхьахынэр бын гъэунэхъу.
Шъхьахынэр тэджымэ быныр псы ешъо.
Шъхьахынэрэ къэрабгъэрэ зэшых.
Шъхьэ зыпымыт пкъым лъакъо ищык1агъэп.
«Шъхьэ», – зы1орэм па1о ет.
«Шъхьэ къахь» а1омэ – па1о къехьы.
Шъхьэм имылъымэ – лъыр мэулэу.
Шъхьэнэк1ы па1о щымылъ.
Шъхьэпсау па1о щык1эрэп.
Шъхьэшхо нахьи акъылышху.
Шъхьэщытхъужь пстэури пц1ыус.
Шъхьэщытхъужьымрэ къэрабгъэмрэ зэблагъ.
Шъынашъхьэ плъэгъумэ – гъэмафэ, 1эташъхьэ плъэгъумэ – к1ымаф.
Шъынашъхьэ плъэгъумэ гъатхэр къэсыгъ.
Шъыпкъа1ом тхьэри игъус.
Шъыпкъагъэ зимы1эм ц1ыфыгъэ хэлъэп.
Шъыпкъэм гур егъэлъэшы.
Шъыпкъэм нэр рек1ы.
Шъыпкъэм рыгъуазэрэм игъогу занк1э.
Шъыпкъэм фэмыем шъыпкъагъэ хэлъэп.
Шъыпкъэм шъыпкъэ ипэгъок1.
Шъыпкъэм ылъапсэ хасэм ик1эсэн.
Шъыпкъэр дышъэм нахьи нахь лъап1.
Шъыпкъэр дышъэплъым нахьи нахь лъап1.
Шъыпкъэр лъэшы.
Шъыпкъэр маш1оми ыстырэп, псыми ытхьалэрэп.
Шъыпкъэр насыпым ызыныкъу.
Шъыпкъэр онтэгъу, ук1оч1аджэмэ, уриутыщт.
Шъыпкъэр онтэгъу, хъыбэир* реуты.
Шъыпкъэр онтэгъу.
Шъыпкъэр пш1энэу уфаемэ сабыим еупч1.
Шъыпкъэр тыгъэм фэд.
Шъыпкъэр тыгъэнэбзыйми нахь нэфын.
Шъыпкъэр хьыкумым щыщтэрэп.
Шъыпкъэр хьылъэ, укъарыунчъэмэ* уриутыщт.
Шъыпкъэр чатэм нахьи нахь чан.
Шъыхьэым ыбжъэ ипый.
Шъэрэ зэхэпхыны нахьи зэ плъэгъумэ нахьыш1у.
Шъэрэ п1орэр зэ мэхъу.
Шъэф зимы1э щы1эп.
Шъэфрэ нафэрэ зэпыих.
Шъэфым нафэ ик1асэп.
Шъэфыр зыфэмыушъэфырэр – л1эп.
Шъэфыр зыфэмыушъэфырэр – ц1ыф ныкъо.
Шы дэгъурэ шыпхъу ц1эры1орэ а1уагъ.
Шы лъэхъагъэрэ л1ы чъыягъэрэ.
Шы пк1энт1агъэм уанэ ек1урэп.
Шы уцуагъэм хьэр енэц1ы.
Шыблэр зэрэгъуагъорэм фэдэу ощхыр къещхырэп.
Шым емык1урэм уанэр екъутэ.
Шым ипыир ылъакъу.
Шым къехыхэу щыдым тет1ысхьэхэрэп.
Шым къыримыдзыхыгъэ шым тесыгъэп.
Шым тес пстэури шыоп.
Шым тесым сапэр къытехьэ, лъэсым къытетакъо.
Шым тесэу шым лъыхъугъ.
Шым уеомэ ик1о хегъахъо, щыдым уеомэ, ч1ып1э пфик1ырэп.
Шым укъефэхымэ ныбэпсым телъхь.
Шыпхъунчъэ нахьи, шыпхъу нэшъу.
Шыум ыгу к1одымэ шыр чъэжьырэп.
Шыурэ лъэсрэ зэрэш1эрэп.
Шыш1ум тесыр бгъакъэ.
Шышъхьабэ зытыгъэм шы хьаф къыратыжьыгъэп.
Шышъхьэ зыблэбгъэк1ык1э, шык1эм улъымы1эбэжь.
Шэфыр* фабэзэ афызы, к1алэр ц1ык1узэ агъасэ.
Ш1у зыгу илъым ш1у фыщылъ.
Ш1у зыгу имылъым ш1ук1э ущымыгугъ.
Ш1у зыгу къыпфимылъым лъэхъу къыуедзы.
Ш1у зыфапш1эрэм емыхъоныжь.
Ш1у зыш1э зыш1оигъор упч1эжьырэп.
Ш1у зыш1эрэм ш1у фыщылъ.
Ш1у зэрэлъэгъуит1умк1э зы 1эгъуапэри джэнэт.
Ш1у зэрэлъэгъурит1умк1э, бгъэнышъхьэ унэри джэнэт.
Ш1у мыш1э е 1уатэ.
Ш1у плъэгъурэм ебгъаш1э пш1оигъомэ нахьыбэрэ ыц1эк1э едж.
Ш1у плъэгъурэм маш1ом удыпэхьат.
Ш1у плъэгъурэр 1эш1у, плъэгъу мыхъурэр дыджы.
Ш1у узылъэгъурэм осым фэдэу уш1окъабз.
Ш1у ш1и, псым хадз.
Ш1уш1эм к1асэ и1эп.
Ш1улъэгъуныгъэ зыдэщымы1эм чэфыгъуи щы1эп.
Ш1улъэгъуныгъэм «1ае», «дахэ» ы1оу зэхидзырэп.
Ш1улъэгъуныгъэм 1эегъэ-дэхагъэ и1эп.
Ш1улъэгъуныгъэм тек1оныгъэ уегъэш1ы.
Ш1улъэгъуныгъэм ылъапсэр гукъэбзагъ.
Ш1улъэгъуныгъэр ащэрэп ык1и ащэфырэп.
Ш1улъэгъуныгъэр к1уач1эк1э къыдахырэп.
Ш1улъэгъуныгъэр ратэкъуахьырэп.
Ш1унк1ыми укъыщалъэгъу, губгъоми укъыщызэхахы.
Ш1уш1э бащэ щы1эп.
Ш1уш1э лые хъурэп.
Ш1уш1эр гъэш1э к1ыхь.
Ш1эгъум къуйжъый, шхэгъум иныжъ.
Ш1эныгъэм гъунэ и1эп.
Ш1эныгъэр мык1одыжьын былым.
Ш1эныгъэр Тхьэми ц1ыфхэми як1ас.
Щалъэм имыты псыр къик1утырэп.
Щтэрэм щэ тефэ.
Щыбзэк1э псы къехьы (пц1ыус зыфи1у)
Щыгъу зышхырэр псы ешъо.
Щыгъу-п1астэ зыщыпшхыгъэм шъхьащэ фэш1.
Щыгъу-п1астэр шхы, шъыпкъэр 1о.
Щыгъын пырацэми л1ы к1оц1ыт.
Щыдым ытхьак1умэ егъэсысы пай тыгъужъыр щынэрэп.
Щыдыр уташъомэ тэлаум ехьы.
Щык1эгъабэ зи1эр анахь убак1у.
Щысыпэ нахьи, пэ щиз.
Щытхъур бжьымк1э къахьырэп.
Щытхъур къызэрахьырэр 1офы.
Щытхъур ц1ыфым къыдалъфырэп.
Щэм ыстырэр псым епщэ.
Щэк1э гъэпк1ыгъэ.
Щэ1агъэ зи1э ц1ыфыр бай пстэуми анахь бай.
Щэ1агъэ зи1эм насып и1.
Щэ1агъэм ыч1эгъы дышъэ ч1элъ.
Ыбзыщт, ау ыбзын и1эп.
Ыбзэгу тек1одэжьыгъэ 1оджи къэм дэлъ.
Ыгу илъым ежьыр егъэжъы, ыжэ къыдэк1ырэм тэ тегъэжъы.
Ыгу ихьэрам.
Ык1э маш1о егъэугъ.
Ынэ къэущакорэп.
Ынэ хьашъо к1эбзагъ.
Ыцэ лъыгъэу щыс.
Ычыи псэу рык1орэр олъэгъу.
Ышъхьэ жьыбгъэр щэшъуе.
Ышъхьэ уарзэ илъ.
Ыщэрэр тыгъу, щэмэ, мэтыгъо.
Ы1э дышъэр пэзы.
Ы1э тхьак1эпси уриуасэп.
Ы1эхъуамбэхэр зэгок1агъэх
Янэ еплъи, ыпхъу къащэ.
Янэ л1эу къылъфыгъ.
Ятэ еплъи ыкъо дак1у.
1азэм мэзахэ и1эп.
1анэм зи темылъымэ, пхъэмбгъужъ.
1апл1 ч1ы1э нахьи 1эпэубыт фаб.
1ахъом ибэщ иупч1эжьэгъу.
1ор1уатэр жъы хъурэп.
1оф зыдыуимы1эгъэ ц1ыфыр умыубы е ык1и ущымытхъу.
1оф мыублэм блэ хэс.
1оф пстэури заш1эу пш1эн плъэк1ыщтэп.
1оф псынк1э хъурэп.
1оф пш1эмэ 1ахьынчъэ ухъунэп.
1офш1ак1э зыш1эрэм икон ушъагъэ, 1офш1ак1э зымыш1эрэм ыныбэ нэк1ы.
1офш1ак1э зыш1эрэр 1офым ыгъэпшъырэп.
1офым зи ыгъэл1агъэп.
1офш1эгъум 1эхъомбитф, шхэгъум – 1эхъомбипш1.
1офш1энырэ бзылъфыгъэрэ зэблэк1ырэп.
1офэу и1эр зэк1э ыухи, зи л1эжьыгъэп.
1ук1э бзыоу быбырэр къеубыты.
1ушыр шъэрэ зырэ мэупч1эжьы.
1ушым къыуи1орэм уедэ1умэ ухэукъонэп.
1ушым щыуагъэу фэхъурэр зыдеш1эжьы.
1ушыр агъаш1о, делэр агъэуджы.
1ушыр мэупч1эжьы.
1энтэгъур благъэ унэсырэп нахь.
1эхъомбитфыр зэрэзэфэмыдэм фэд, ц1ыфыхэри зэфэдэхэп.
1эхьыл лые хъурэп.